درس اخلاق استاد سیدکاظم مصطفوی

موضوع: راه‌های اصلاح نفس/ولایت اهل بیت /آثار داشتن ولایت اهل بیت

ولایت اهل بیت (ع):

انسان تعریف واقعیش غیر از این تعریفی است که در منطق آمده و می‌گوید انسان حیوان ناطق است. انسان حیوان ناطق نیست. صاحب کفایه می‌فرماید: ناطق فصل حقیقی انسان نیست و فصل مشهوری است و حیوان ناطق از ارسطو آمده که فیلسوف یونانی است و معتقد به خدا و موحد نبوده است. انسان را که تجزیه کنیم و به آیات و روایات مراجعه کنیم، تعریف انسان «مؤمن صالح» است که در بیان امام عسکری (ع) آمده است. به عبارت دیگر، دو عنصر اصلی محقق ماهیت انسانی، عبارت است از معرفت و تربیت. یک بشر اگر معرفت و تربیت دارد، انسان است و اگر ندارد، انسان نیست. معنای جنس و فصل این است که اگر نباشند، انسان نیست. حیوان و ناطق دخل به جنبه‌ی جسمی انسان دارد و جنبه‌ی روحی انسان به حیوانیت خاضع نیست و به آن ربطی ندارد. روح انسان از حیوانیت بالا است. آن تعریفی که ماهیت انسان را محقق می‌کند این است که انسان مؤمن صالح و با تجزیه دارای معرفت و تربیت است. اگر کسی انسانی را بی تربیت و بی معرفت بگوید؛ یعنی این که انسان نیست. معرفت و تربیت عنصرهای تشکیل دهنده‌ی انسان است.

منظور از معرفت چیست؟ منظور از تربیت کدام است؟ طبق ترجمه‌ی که در روایات آمده، معرفت یعنی ولایت امیرالمؤمنین (ع) و انسانی که از معرفت ولایت اهل بیت (ع) محروم است، عنصر اصلی تشکیل دهنده‌ی ماهیت انسانی را ندارد.

ولایت چیست؟ در تلقی ابتدائی ممکن است گفته شود ولایت دوست داشتن اهل بیت (ع) است. ولایت به اعتبار متعلق بر دو قسم است. ولایت نظری و ولایت عملی. ولایت نظری آن است که انسان ولایت اهل بیت (ع) را جزء معتقدات خود بداند؛ همانند توحید و نبوت. اعتقاد به ولایت ائمه معصومین (ع) به این معنا که این‌ها اولیاء الله از سوی خدا و پیامبر (ص) معرفی شده اند و برای هدایت مردم اند، این ولایت نظری می‌شود. ولایت عملی؛ یعنی جلوه‌ی عملی امامت و این که در عمل اهل ولایت به حساب آییم؛ یعنی عمل و کار و رفتار طوری باشد که با ولایت امیرالمؤمین (ع) تطبیق کند. در این رابطه آنچه که از نصوص استفاده می‌شود این است که امام باقر (ع) به جابر می‌فرماید: «ولا تنال ولايتنا إلا بالورع والعمل.»[1] ولایت ما در دست رس قرار نمی‌گیرد و میسر نمی‌شود مگر به توسط تقوا و ورع.

تقوا چیست؟ تقوا به طور مختصر پایبندی به واجبات و محرمات است. ورع؛ یعنی علاوه بر تقوا، پارسایی هم داشته باشد. پارسایی؛ یعنی فقط تعلق قلبی به خدا و اولیاء خدا داشته باشد، نه به دنیا و ما فیها. این ولایت عملی می‌شود. کسی که اهل ولایت عملی باشد، کار آزاد داشته باشد یا حوزوی باشد یا دانشگاهی باشد، از شخص عادی بگیر تا مرجعیت، بدون ولایت به جایی نمی‌رسد. هر کسی از مؤمنین از هر طبقه و قشری که باشد، سکوی پروازش و آن تکیه‌گاهی که برای انسان بیمه‌ی از خطرات؛ بخصوص خطرات معنوی است، ولایت اهل بیت (ع) است که حبل الله المتین است و آدم را حفظ می‌کند. ممکن است یک مقدار پیچ و خمی ببیند؛ ولی نمی‌افتد. فردی که دلبستگی به اهل بیت (ع) دارد، در هر کار مشروعی که مشغول است، یک اتکای قلبی محکم دارد و یک نگهدارنده محکم دارد که همان ولایت است.

اثرات ولایت:

اولین اثری که انسان از ولایت می‌بیند، این است که در زندگی آبرویش محفوظ است. بهترین رهاورد زندگی این است که انسان آبرومند زندگی کند. کسی که می‌خواهد رشد کند، باید با داشتن ولایت اهل بیت (ع) به جایی برسد. تجربه شده است که افراد دارای ضعف ولایت، به جایی نرسیده اند یا کسانی که در اول ضعیف بوده؛ ولی در اثر ولایت رشد کرده اند.

امام خمینی (ره) رمز و راز موفقیتش ولایت اهل بیت (ع) بود. در نجف هر شب حرم امیرالمؤمنین (ع) برای زیارت می‌رفت. در یک شبانه روز به طور مستمر یک زیارت داشت. فردی در رؤیای مکاشفه گونه‌ی دید که فقهاء در داخل حرم حضرت علی (ع) نشسته اند؛ از جمله شیخ انصاری، نزدیک حضرت نشسته است و امام خمینی هم در آن جمع دیده شد. در لحظه‌ی که امیرالمؤمنین به فقهاء توجه و عنایتی داشت، یک مرتبه امام خمینی را صدا زد که بیا اینجا و او را پیش خودش طلب کرد و در گوش او مطالبی را نجوا داشت، بعد از آن، این فرد نزد امام خمینی آمد و گفت دیدم که شما چه کسی هستید.

هر کسی از فقهاء و دیگر افراد، به جایی رسیده است به توسط اهل بیت (ع) بوده است. ولایت آدم را از دغدغه بیرون می‌کند و در همین دنیا، دست آدم را می‌گیرد و از گرفتاری نجات می‌دهد. راه حل و علاج مشکل در این دنیا توسل به ولایت اهل بیت (ع) است. توسل آغازی است که فرجام آن توکل است. با توسل شروع می‌شود و با توکل پا می‌گیرد و ارتباط با خدا برقرار می‌شود. انسانی که در این عصر با خود امام زمان (ع) ارتباط نداشته باشد، به جایی نمی‌رسد.

در سال های دفاع مقدس نه امکانات بود و نه از فنون جنگی خبری بود، دشمن تا دندان مسلح بود و پشت قضیه آمریکا و شوروی بود، چطوری توانستند آن قدرت اول جهان عرب را شکست دهند؟ فقط ولایت اهل بیت (ع) بود. تا الآن هم با همه‌ی این دشواری‌ها، این مملکت را ولایت حفظ کرده است. مقام معظم رهبری از نظر ولایت یک انسان ولایی به معنای کلمه است و تا این ولایت است، این مملکت هست و درسی که می‌خوانیم، اگر با ولایت نباشد، به جایی نمی‌رسی.

در باره‌ی ولایت یک ارتباط ذکری هم لازم داریم. در ارتباط ذکری، بعد از نماز صبح همیشه صد صلوات بفرستید. در زیارت‌ها، حد اقل زیارت عاشورا بخوانید. زیارت عاشورا یک دعای مستجاب برای خواننده هدیه می‌کند؛ چون در وسط آن دعا مستجاب است و در وسط آن، دعای خیلی قشنگی آمده است و آن این جمله است «اللهم اجعلني عندك وجيها بالحسين في الدنيا والآخرة.»[2] این دعا بالا می‌رود. دعا و زیارت یک توانمندی و کمکی به انسان می‌دهد.

خلاصه ولایت نظری و عملی را فهمیدیم و نقش ولایت را فهمیدیم و اذکار ولایت را هم فهمیدیم که صلوات در هر شرایطی؛ بخصوص صد صلوات در اول صبح است و هم چنین زیارت عاشورا و زیارت امین الله.