موضوع: وظیفه ناسی سعی/رکنیت سعی/سعی/افعال عمره
تقدم الکلام که در صحیحه محمد بن مسلم و معاویة بن عمار باید دو اطلاق ملاحظه شود اصلاق صحیحه معاویة بن عمار تقدم الکلام و اطلاق دوم در صحیحه محمد مسلم در کلمه یطاف عنه می باشد.
یا به تعبیر دیگر بگوید استنابه از سه جهت باید ملاحظه شود:
1-استنابه مشروط به تمکن است یا نه اگر مشروط نیست مطلق است در این جهت گفتیم اطلاق دارد لکن به لاحرج تقیید می شود(تمکن در این فرض نسبت به اصل استنابه می باشد یعنی گاهی نائب وجود دارد و می تواند نائب بگیرد و گاهی نائب وجود ندارد لذا تمکن از گرفتن نائب ندارد).
2-جهت دوم ملاحظه اطلاق استنابه از این جهت که بر ناسی استنابه واجب است چه متمکن از انجام سعی باشد و چه متمکن نباشد، اگر اطلاق دارد تقییدش بوسیله صحیحه معاویة بن عمار ممکن است یا نه؟تقریب تقییدش به چه بیان است در این اطلاق باید به سراغ رد کلام مرحوم خوانساری بروید.
3- کلمه یطاف (یعنی استنابه) نسبت به فعل ناسی اطلاق دارد یا نه اگر اطلاق دارد معنایش این است که اگر ناسی سعی را انجام داده است استنابه واجب است و اگر انجام نداده است باز هم استنابه واجب است(فرق این اطلاق با اطلاق قبلی این است که در اطلاق قبلی قبل از انجام فعل ناسی این اطلاق جاری می شود اما این اطلاق بعد از اینکه ناسی برگشت و سعی را انجام داد جاری می شود).
در این بعد سوم ما ادعا کردیم اطلاق ممکن نیست زیرا لازمه اش این است که اگر سعی را خودش انجام داده است باز هم استنابه واجب باشد و این قطعا خلاف واقع است.
مسألة 9 لو زاد فيه سهوا شوطا أو أزيد صح سعيه‏، و الأولى قطعه من حيث تذكر و إن لا يبعد جواز تتميمه سبعا، و لو نقصه وجب الإتمام أينما تذكر، و لو رجع إلى بلده و أمكنه الرجوع بلا مشقة وجب، و لو لم يمكنه أو كان شاقا استناب، و لو أتى ببعض الشوط الأول و سها و لم يأت بالسعي فالأحوط الاستئناف.
در این مساله دو فرع بیان شده است.
فرع اول: زیادی سهوی در سعی
فرع دوم: نقیصه سهوی در سعی
اما فرع اول:
در این فرع دو مطلب وجود دارد.
مطلب اول: زیادی سهوی در سعی موجب بطلان سعی می شود یا نه؟
لاینبغی التامل که زیادی سهویه چه شوط واحد باشد چه چند شوط باشد موجب بطلان سعی نمی شود.
دلیل:
اولا: اجماع کما اشار الیه النراقی
و إن كانت الزيادة سهوا فلا خلاف في عدم البطلان نصّا و فتوى، و عليه الإجماع في كلام بعضهم[1]‏
ثانیا:
محَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ‏ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ قَالَ سَعَيْتُ بَيْنَ الصَّفَا وَ الْمَرْوَةِ- أَنَا وَ عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ رَاشِدٍ فَقُلْتُ لَهُ تَحَفَّظْ عَلَيَّ فَجَعَلَ يَعُدُّ ذَاهِباً وَ جَائِياً شَوْطاً وَاحِداً فَبَلَغَ مِثْلَ ذَلِكَ فَقُلْتُ لَهُ كَيْفَ تَعُدُّ قَالَ ذَاهِباً وَ جَائِياً شَوْطاً وَاحِداً فَأَتْمَمْنَا أَرْبَعَةَ عَشَرَ شَوْطاً فَذَكَرْنَا لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فَقَالَ قَدْ زَادُوا عَلَى مَا عَلَيْهِمْ لَيْسَ عَلَيْهِمْ شَيْ‏ء[2]
مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَى بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عَلَاءٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا ع فِي حَدِيثِ الطَّوَافِ قَالَ وَ كَذَا إِذَا اسْتَيْقَنَ أَنَّهُ سَعَى ثَمَانِيَةً أَضَافَ إِلَيْهَا سِتّاً[3]
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مَهْزِيَارَ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ عَنْ عَلَاءٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا ع فِي حَدِيثٍ قَالَ وَ كَذَلِكَ إِذَا اسْتَيْقَنَ أَنَّهُ طَافَ بَيْنَ الصَّفَا وَ الْمَرْوَةِ- ثَمَانِيَةً فَلْيُضِفْ إِلَيْهَا سِتَّةً‏[4]
 مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ أَبِي عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ أَبِي إِبْرَاهِيمَ ع فِي رَجُلٍ سَعَى بَيْنَ الصَّفَا وَ الْمَرْوَةِ ثَمَانِيَةَ أَشْوَاطٍ مَا عَلَيْهِ فَقَالَ إِنْ كَانَ خَطَأً اطَّرَحَ وَاحِداً وَ اعْتَدَّ بِسَبْعَةٍ[5]
وَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ مَنْ طَافَ بَيْنَ الصَّفَا وَ الْمَرْوَةِ خَمْسَةَ عَشَرَ شَوْطاً طَرَحَ ثَمَانِيَةً وَ اعْتَدَّ بِسَبْعَةٍ الْحَدِيثَ‏[6]
 وَ عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ قَالَ حَجَجْنَا وَ نَحْنُ صَرُورَةٌ فَسَعَيْنَا بَيْنَ الصَّفَا وَ الْمَرْوَةِ أَرْبَعَةَ عَشَرَ شَوْطاً فَسَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ ذَلِكَ فَقَالَ لَا بَأْسَ سَبْعَةٌ لَكَ وَ سَبْعَةٌ تَطْرَح[7]
مطلب دوم: وظیفه شخص نسبت به شوط زائد چیست؟‏
در این زمینه سه نظریه است:
1-کما عن الریاض شوط زائد را کَأَن لم یکن حساب شود. 
و الأولى و الأحوط الاقتصار على‏ الأول[8]‏                       
مراد از اول یا احتمال اولی است که ذکر کرده است یا مراد سعی اول می باشد.
2-مقدار زائد را کامل کند تا دو سعی انجام شود کما یستفاد من کلام ابن زهره فی الغنیه
ایشان در باب طواف فرموده است اگر کسی یک شوط اضافه انجام داده است شش شوط دیگر اضافه کند.
فإن شك بين سبعة و ثمانية، قطعه و لا شي‏ء عليه، و هذا حكمه لو ذكر و هو في بعض الثامن أنه طاف سبعة، فإن ذكر بعد أن تممه أضاف إليه ستة أخرى، و صار له طوافان، و لزمه لكل طواف ركعتان[9]
بعد در باب سعی فرموده است:
و حكم قطع السعي و السهو فيه و الشك حكم ذلك في الطواف...[10]
3-کما عن النراقی فی المستند و الجواهر و غیرهما می فرمایند مخیر است بین اینکه زائد را رها کند یا آن را تکمیل کند.
أو مخيّر بين الأمرين، كما هو مقتضى الجمع بين القسمين، و منقول عن أكثر الأصحاب؟ و هو الأقوى‏[11]
اما روایات
روایات دو طائفه است یک طائفه دلالت بر اتمام دارند و طائفه دوم دلالت بر قطع دارند البته هر دو طائفه دلالت بر عدم بطلان در زیادی سهوی دارند.
روایات باب 13 که همه صحیحه هستند و دلالت بر این دو طائفه دارند.
طائفه اولی:
مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَى بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عَلَاءٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا ع فِي حَدِيثِ الطَّوَافِ قَالَ وَ كَذَا إِذَا اسْتَيْقَنَ أَنَّهُ سَعَى ثَمَانِيَةً أَضَافَ إِلَيْهَا سِتّاً[12]
این روایت ظهور در وجوب اتمام دارد.
 وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مَهْزِيَارَ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ عَنْ عَلَاءٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا ع فِي حَدِيثٍ قَالَ وَ كَذَلِكَ إِذَا اسْتَيْقَنَ أَنَّهُ طَافَ بَيْنَ الصَّفَا وَ الْمَرْوَةِ- ثَمَانِيَةً فَلْيُضِفْ إِلَيْهَا سِتَّةً[13]
  این روایت هم دلالت بر وجوب اتمام دارد.
طائفه ثانیه:
 مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ أَبِي عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ أَبِي إِبْرَاهِيمَ ع فِي رَجُلٍ سَعَى بَيْنَ الصَّفَا وَ الْمَرْوَةِ ثَمَانِيَةَ أَشْوَاطٍ مَا عَلَيْهِ فَقَالَ إِنْ كَانَ خَطَأً اطَّرَحَ وَاحِداً وَ اعْتَدَّ بِسَبْعَةٍ[14]
این روایت دلالت بر رها کردن زائد دارد.
 وَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ مَنْ طَافَ بَيْنَ الصَّفَا وَ الْمَرْوَةِ خَمْسَةَ عَشَرَ شَوْطاً طَرَحَ ثَمَانِيَةً وَ اعْتَدَّ بِسَبْعَةٍ الْحَدِيثَ‏[15]
و عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ قَالَ حَجَجْنَا وَ نَحْنُ صَرُورَةٌ فَسَعَيْنَا بَيْنَ الصَّفَا وَ الْمَرْوَةِ أَرْبَعَةَ عَشَرَ شَوْطاً فَسَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ ذَلِكَ فَقَالَ لَا بَأْسَ سَبْعَةٌ لَكَ وَ سَبْعَةٌ تَطْرَح[16]
خلاصه اینکه سه روایت دلالت بر طرح زائد دارد از این سه روایت یک روایت تعارض با روایت اتمام دارد زیرا فقط در خصوص هشت شوط می باشد.

---