درس خارج فقه آیت الله مرتضوی

کتاب الحج

93/11/19

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: افعال عمره/ طواف/نیت طواف
مطلب هفتم ذکر سه قرینه بود بر اینکه مراد از جمله اللهم انی ارید التمتع ...قصد احرام است، قصد حج است، قصد طواف است شاهد اول و دوم تقدم الکلام اما شاهد سوم فرمایش مرحوم نراقی است ایشان به دو مطلب اشاره می کنند
مطلب اول:
 می فرمایند در خصوص حج تلفظ به نیت مستحب است بخلاف صلاة و الصوم، فقط استثناءً در باب حج تلفظ به نیت مستحب است.
و يستحبّ في النيّة أمران: الأول:
 أن يتلفّظ بما يعزم عليه وينويه،للأخبار المستفيضة[1]
پس به حدائق دو اشکال می شود اولا چرا همه روایات را نیاورده است و ثانیا همانطور که مرحوم نراقی فرموده است این روایات صرف دعا نیست بلکه تلفظ به نیت می باشد.
مطلب هشتم:
 این دو دلیل که برای عدم اعتبار نیت در طواف ذکر شده است کما فی المدارک ناتمام است زیرا اثبات شیء نفی ما عدا نمی کند این احادیث می گوید نیت احرام و نیت حج لازم است اما دلالت ندارد که نیت طواف لازم نیست خصوصا که این روایات در مقام حجِ فی الجمله و در مقام احرام است لذا فرموده است نیت این دو لازم است و در مقام طواف نبوده است تا بفرماید نیت طواف هم لازم است.
اما اینکه نیت در احرام ممیز است این هم دلیل بر این نیست که طواف هم که ممیز می خواهد نیاز به نیت مایز ندارد چرا اثبات شیء نفی ما عدا نمی کند.
مطلب نهم:
نیت طواف لازم است یا نه؟ آنچه تا کنون ذکر شد دلیل بر عدم لزوم نیت طواف بود اما دلیل بر لزوم نیت طواف این است که طواف از عناوین قصدیه است و مامور به عمره ی با قصد می باشد لذا باید نیت کند تا مامور به با ماتی به تطابق کند.
اضف الی ذلک روایاتی در ابواب مختلف داریم که انما الاعمال بالنیات، لا عمل الا بنیة و طواف بالبیت عمل و کذلک السعی لذا نیاز به نیت دارند.

الثاني- الطهارة من الأكبر و الأصغر،
فلا يصح من الجنب و الحائض و من كان محدثا بالأصغر، من غير فرق بين العالم و الجاهل و الناسي.[2]
دوم از واجبات طواف یا شرائط طواف، طهارت است یعنی طواف بدون وضو یا در حال جنابت باطل است چه جاهل بوده است یا ناسی بوده است.
در اعتبار طهارت من الحدثین تقریبا سه نظریه است:   
نظریه اول:
طواف واجب و مستحب بدون طهارت باطل است،کما عن ابو الصلاح الحلبی فی الکافی حیث قال: لایصح طواف فرض و لا نفل لمحدث[3] به مقتضای اطلاق کلمه محدث
نظریه دوم:
 طهارت از حدث اکبر و حدث اصغر در طواف واجب جزء مناسک، شرط است اما طواف مستحبی بدون وضو و در حال جنابت صحیح است کما عن الشیخ فی التهذیب حیث قال: وَ مَنْ طَافَ عَلَى غَيْرِ وُضُوءٍ أَوْ طَافَ جُنُباً فَإِنْ كَانَ طَوَافُهُ طَوَافَ الْفَرِيضَةِ فَلْيُعِدْهُ وَ إِنْ كَانَ طَوَافَ السُّنَّةِ تَوَضَّأَ أَوِ اغْتَسَلَ فَصَلَّى رَكْعَتَيْنِ وَ لَيْسَ عَلَيْهِ إِعَادَةُ الطَّوَافِ رَوَى ذَلِك[4]
 و مال الیه محقق الاردبیلی حیث قال: و يمكن كون أوّلها أيضا كذلك لاحتمال صحة طواف الجنب ناسيا ان كان ندبا فيعتدّ به و يغتسل و يبنى و ان لم يجز له الطواف عمدا و لم يصحّ لعدم جواز دخوله المسجد الحرام[5].
و صرح بذلک صاحب الجواهر حیث قال: و إن كان تطوعا توضأ و صلى ركعتين نعم ظاهر الأخير عدم وجوبها في المندوب كما هو أحد القولين في المسألة، بل أظهرهما لذلك و للأصل[6]
البته واضح است اگر جنب باشد و عامد باشد طبعا نمی تواند قصد قربت کند لذا در مجمع و جواهر قید ناسیا آمده است.
نظریه سوم:
کما عن الاکثر او جملة من الفقهاء در طواف مستحب و مندوب طهارت از حدث اکبر شرط است اما طهارت از حدث اصغر شرط نیست اما در واجب مطلقا شرط است.

مطلب دوم:
 ملاحظه روایات
اقلا در این زمینه سه طائفه از روایات وجود دارد سیاتی انشاء الله



[1] مستند الشيعه، مهدي نراقي، ج‌11، ص285.
[2] تحرير الوسيلة، حضرت امام، ج‌1،ص430.
[3]الکافی، ابو الصلاح حلبی، ج1، ص195.
[4] تهذیب الأحکام، شیخ طوسی، ج5، ص116.
[5] مجمع الفائدة و البرهان، محقق اردبیلی، ج7، ص69.
[6] جواهر الکلام، محمد حسن جواهری، ج19، ص270.