درس خارج فقه آیت الله مرتضوی

کتاب الحج

93/11/08

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: افعال عمره/ طواف/رکنیت طواف/ ترک طواف سهوا/ احرام مجدد برای طواف منسی
بحث در این بود که آیا برای قضای طواف، احرام لازم است یا نه، گفتیم صاحب جواهر فرموده است احرام لازم نیست در مقام اشکال بر این نظریه دو جواب داده شد یکی جواب نقضی و یکی حلی، جواب نقضی در جلسه قبل توضیح داده شد اما جواب حلی:
قبل از بیان جواب باید ببینیم علت اینکه صاحب جواهر قائل به این قول شده است چه بوده؟
ظاهرا ایشان از صحیحه علی بن جعفر این حکم را استفاده کرده اند.
مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِيهِ‏ قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ نَسِيَ طَوَافَ الْفَرِيضَةِ حَتَّى قَدِمَ بِلَادَهُ وَ وَاقَعَ النِّسَاءَ كَيْفَ يَصْنَعُ قَالَ يَبْعَثُ بِهَدْيٍ إِنْ كَانَ تَرَكَهُ فِي حَجٍّ بَعَثَ بِهِ فِي حَجٍّ وَ إِنْ كَانَ تَرَكَهُ فِي عُمْرَةٍ بَعَثَ بِهِ فِي عُمْرَةٍ وَ وَكَّلَ مَنْ يَطُوفُ عَنْهُ مَا تَرَكَهُ مِنْ طَوَافِه‏[1]
مستفاد از این روایت سه حکم می باشد.
1-بر ناسی طواف، جماع حرام بوده است.
2-وجوب قضای طواف منسی
3-وجوب کفاره
صاحب جواهر از این ثبوت این احکام ثلاثه استفاده کرده است که احرام باقی است چرا که اگر احرام باقی نباشد وجوب قضا و وجوب کفاره معنا ندارد ثبوت این امور نشان می دهد که احرام باقیست زیرا این امور مذکور از احکام احرام می باشند.
و فیه: تقدم الکلام باینکه عملی است که برای اجزائی تشریع شده است مثلا در احرام عمره تا این اجزاء تمام شد احرام تمام است صحیحا این عمل تمام شده باشد مثل ناسی و باطلا تمام شده باشد مثل عامد، بحکم شارع در صورت نسیان نیامدن طواف صدمه ای به صحت حج یا عمره نمی زند بر این اساس فرقی نمی کند اتمام عمره یا حج بخاطر اتیان اعمال باشد یا بخاطر اینکه دیگر نمی توان آن را تدارک کرد.
در مانحن فیه طوافی که جزء اعمال بوده است راهی برای جبران آن نیست طوافی که بعدا گفته شده است انجام شود طواف قضائی است و طواف قضائی جزء اعمال نیست آنچه جزء اعمال بوده است طواف ادائی بوده است که محل آن گذشته است و قابل تدارک نیست.
اما صحیحه اساسا چه ملازمه ای بین ثبوت احکام ثلاثه و بقاء احرام وجود دارد؟ چه دلیلی بر این ملازمه وجود دارد؟ اضف الی ذلک که محرمات احرام جزء احرام نیست یا قضای طواف از اجزاء عمره نبوده است بلکه یک تکلیف مستقل است.
نتیجه اینکه احرام برای ورود به حرم شریف جهت انجام طواف منسی واجب است و علاوه بر قضای طواف منسی باید اعمال عمره را هم انجام دهد زیرا ادله وجوب احرام برای دخول حرم اطلاق دارد.


[1] وسائل الشيعة، شیخ حر عاملی، ج‌13، ص406، ابواب طواف، باب58، ح1، ط آل البیت.