درس خارج فقه آیت الله مرتضوی

کتاب الحج

92/12/03

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: محرمات احرام/لبس زینت/ لبس خاتم/استعمال حنا
 (مقتضای قاعده این است که استفاده از زینت مطلقا حرام است چه محرم قصد زینت داشته باشد یا قصد زینت نداشته باشد درحالیکه از روایات خاتم استفاده می شود که قصد زینت برای حرمت لازم است)
 شبهه ای که در جلسه قبل بیان شد در خصوص خاتم می باشد دفع این شبهه حداقل سه راه دارد:
طریق اول:
قائل به تخصیص قاعده در خصوص انگشتر بشویم به این بیان که اگر چه مقتضای این قاعده این است که انگشتری که زینت است را نمی توان به نیت استحباب یا حفط پوشید لکن این قاعده در خصوص انگشتر به برکت روایت مسمع و فتوای مشهور قابل تخصیص می باشد که نتیجه آن این است که پوشیدن انگشتری که زینت است برای سنت جایز است کما عن استادنا  المحقق و السید الشاهرودی.
طریق دوم:
بگوییم قاعده اساسی ندارد زیرا روایات آن دو باب اختلاف دارند اکثر آن روایات قصد اکتحال و نظر الی المرآة را معتبر دانسته اند و حداقل این روایات، موجب اجمال بقیه روایات می باشند در نتیجه در انگشتر اشکالی وجود ندارد که بخواهیم آن را دفع کنیم.
طریق سوم:
در خصوص انگشتر طبق قاعده فتوی بدهیم یعنی بگوییم مثلا انگشتر طلا که زینت است برای محرم حرام است چه قصد زینت داشته باشد یا قصد زینت نداشته باشد زیرا قاعده می گوید آنچه زینت است نیاز به قصد ندارد زیرا این امر از امور قصدیه نیست چرا که روایت مسمع ضعف سندی دارد و عمل مشهور هم به روایت مسمع احراز نشده است لذا دلیلی بر تخصیص قاعده نداریم.
ظاهرا  و الله العالم طریق اول متعین است.

کفاره لبس خاتم
سیدنا الاستاذ فرموده است که لبس خاتم اگر چه حرام است اما کفاره ندارد.
دلیل:
اصل عدم وجوب کفاره می باشد نعم تقدم الکلام در حدیث پنجم از باب هشت از بقیه کفارت[1]علی تقدیر دلالت می کند که برای هر حرامی در باب حج باید کفاره داده شود ولکن تقدم الکلام باینکه استدلال به این حدیث برای اثبات کفاره در غایت اشکال است زیرا؛
اولا: این روایت بخاطر عبد الله بن حسن ضعف سندی دارد.
و ثانیا: این روایت از نظر متن اشکال دارد زیرا در این روایت در بعضی از نسخ جرحت آمده است اما در بعضی نسخ، خرجت آمده است و خرجت دلالت بر مدعی ندارد بلکه محل کفارات را می گوید که کفاره باید بعد از اعمال حج داده شود و ارتباطی به مانحن فیه ندارد و بر فرض اینکه جرحت هم باشد این روایت مورد اعراض اصحاب است زیرا در موارد زیادی حرمت ثابت است اما کفاره ثابت نیست.
فعلیه ما افاد سیدنا الاستاذ بالحرمة و عدم الکفارة تمام است.

استعمال حنّا
فیه قولان:
قول اول: حرمت کما عن العلامه و الشهید و المدارک و سیدنا الاستاذ
قول دوم: عدم حرمت لذا بسیاری از فقهاء استعمال حنا را در مکروهات ذکر کرده اند کما عن النراقی و الشیخ فی بعض کتبه و السبزواری فی الذخیرة و الحدائق و العلامة فی الارشاد.
دلیل قول اول:
اهم دلیل این قول استدلال به قاعده کلی می باشد که هر زینتی در حال احرام حرام است و استعمال حنا هم زینت می باشد.


[1] وسائل الشيعة، شیخ حر عاملی، ج‌13، ص158، باب8 از ابواب بقیه کفارات، ح5، ط آل البیت.