موضوع: طواف نساء در عمره تمتع

 تحرير الوسيلة، ج‏1، ص: 405 «ثم يطوف للنساء احتياطا سبعا ثم ركعتين له، و إن كان الأقوى عدم وجوب طواف النساء و صلاته»

مطلب اول:

 تقدم الکلام که در این صفحه سیدنا الاستاذ به سه مطلب اشاره فرموده است در مطلب اول اعمال و افعال حج تمتع را بیان فرموده اند که حاصل آن این بود که 18 فعل در حج تمتع لازم است که پنج تای آنها در عمره تمتع می باشد و سیزده تای از آن در حج تمتع می باشد چرا که حج تمتع مرکب از دو عمل می باشد که به مجموع آنها حج تمتع گفته می شود.

 عدد هجده در تعداد افعال حج تمتع مشهور بین فقهاء می باشد کما فی الجواهر ج 18 ص 3 و جامع المدارک ج 2 ص 339 و حدائق ج 14 ص 315 و مستند ج 11 ص 205 و مجمع البرهان ج 9 ص 9 و ص157 و مستمسک ج 7 ص 387 و عروه ج 4 ص 609 و ینابیع ج 30 ص372 که همه جز ینابیع یا حج را 13 جزء می دانند یا هجده فقط مرحوم شهید در دروس عدد را 25 ذکر کرده اند که گفتیم این اخلاف مهم نیست.

مطلب دوم:

 مطلب دوم اشاره به خصوصیات اعمالی است که ذکر شده است مثلا می فرمایند احرام یکی از اجزاء حج می باشد و خصوصیت احرام این است که باید از میقات باشد و باید در اشهر حج باشد در ص 372 سیدنا الاستاذ در شرط دوم از شرائط حج فرموده است« کون الاحرام فی الاشهر الحج» یا در شرط چهارم فرموده اند احرام باید از مواقیت صورت گیرد لذا با توجه به اینکه این خصوصیات در مسائل بعدی ذکر می شود نیازی نیست اینجا توضیح داده شود.

 اکثر فقها نیز این خصوصیات را در این مساله توضیح نداده اند.

مطلب سوم:

 سیدنا الاستاذ در این مساله یکی از خصوصیاتی که بیان کرده است مساله طواف النساء در عمره تمتع می باشد این خصوصیت اگر چه مانند بقیه خصوصیات در مسائل آینده ص 403 یا ص 404 در باب تقصیر مساله 5 بیان شده است ولی این خصوصیت با بقیه فرق می کند چون این خصوصیت در این جا دو مطلب دارد یکی اینکه طواف نساء در عمره تمتع وجود دارد یا نه؟ و دیگر اینکه برفرض وجود جای این عمل کجاست؟ قبل از تقصیر یا بعد از آن و این جهت دوم را در مساله 5 بیان نکرده اند لذا مناسب است این خصوصیت از بین جمیع خصوصیات در این صفحه اشاره شود.

  حاصل این خصوصیت این است که حج تمتع بالاتفاق طواف نساء دارد و همچنین عمره مفرده بالاتفاق طواف نساء دارد و در عمره تمتع دو احتمال بلکه دو قول است:

احتمال اول: عمره تمتع نیز طواف نساء دارد.

 کما اشار الی هذا المطلب الشهید فی شرح اللمعه ج 1 ص 178 حیث قال: «و اوجبه بعض الاصحاب و هو ضعیف. »

 این کلام مشکلش این است که قائل این قول معلوم نیست.

احتمال دوم: بلکه نظریه دوم این است که در عمره تمتع طواف النساء واجب نمی باشد و هو المشهور منهم سیدنا الاستاذ در تحریر ص 371

ادله نظریه دوم

 برای نظریه دوم به جمله ای از روایات اشاره شده است.

منها: وسائل الشيعة، ج‏13، ص: 442«مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ‏ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى قَالَ كَتَبَ أَبُو الْقَاسِمِ مُخَلَّدُ بْنُ مُوسَى الرَّازِيُّ إِلَى الرَّجُلِ ع- يَسْأَلُهُ عَنِ الْعُمْرَةِ الْمَبْتُولَةِ هَلْ عَلَى صَاحِبِهَا طَوَافُ النِّسَاءِ وَ الْعُمْرَةِ الَّتِي يُتَمَتَّعُ بِهَا إِلَى الْحَجِّ فَكَتَبَ أَمَّا الْعُمْرَةُ الْمَبْتُولَةُ فَعَلَى صَاحِبِهَا طَوَافُ النِّسَاءِ وَ أَمَّا الَّتِي يُتَمَتَّعُ بِهَا إِلَى الْحَجِّ فَلَيْسَ عَلَى صَاحِبِهَا طَوَافُ النِّسَاء»

 این روایت صحیح السند می باشد زیرا این روایت کما فی الکافی[1] و الوسائل و التهذیب[2] فی موضعین از محمد بن احمد عن محمد بن عیسی نقل شده است در نتیجه در چهار مورد از مصادر محمد بن احمد ذکر شده است در این بین مرحوم شیخ در استبصار[3] عن احمد بن محمد عن محمد بن عیسی فرموده است و این اختلاف صدمه به صحت روایت نمی زند زیرا اولا خود شیخ در دو جا محمد بن احمد را ذکر کرده است و مصدر اصلی روایت، کافی است و شیخ از کافی نقل می کند.

 در نتیجه آنچه در استبصار آمده سهو از جناب شیخ می باشد زیرا مصدرش کافی است و در کافی احمد بن محمد می باشد.

منها: وسائل الشيعة، ج‏13، ص: 444 ح 6 «عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى قَالَ سَأَلَهُ أَبُو حَرْثٍ عَنْ رَجُلٍ تَمَتَّعَ بِالْعُمْرَةِ إِلَى الْحَجِّ فَطَافَ وَ سَعَى وَ قَصَّرَ هَلْ عَلَيْهِ طَوَافُ النِّسَاءِ قَالَ لَا إِنَّمَا طَوَافُ النِّسَاءِ بَعْدَ الرُّجُوعِ مِنْ مِنًى‏».

 نتیجه اینکه در عمره تمتع طواف نساء نیست.

 کما یشهد جملة من الروایات التقصیر باب 1 که در این باب حد اقل چهار روایت وجود دارد که می فرمایند شخص معتمر به عمره تمتع بعد از تقصیر «یحل له کل شیء»[4]

 همه این روایات به دلالت التزامیه می رساند که محرّمی که متوقف بر طواف نساء باشد وجود ندارد.

دلیل بر نظریه اول:

  دلیل بر نظریه اول که طواف نساء در عمره تمتع واجب می باشد کما اشار الیه الشهید فی اللمعة:

 حدیث سلیمان بن حفص

 وسائل الشيعة، ج‏13، ص: 444 «عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ حَفْصٍ الْمَرْوَزِيِّ عَنِ الْفَقِيهِ ع قَالَ إِذَا حَجَّ الرَّجُلُ فَدَخَلَ مَكَّةَ مُتَمَتِّعاً فَطَافَ بِالْبَيْتِ وَ صَلَّى رَكْعَتَيْنِ خَلْفَ مَقَامِ إِبْرَاهِيمَ ع- وَ سَعَى بَيْنَ‏ الصَّفَا وَ الْمَرْوَةِ وَ قَصَّرَ فَقَدْ حَلَّ لَهُ كُلُّ شَيْ‏ءٍ مَا خَلَا النِّسَاءَ لِأَنَّ عَلَيْهِ لِتَحِلَّةِ النِّسَاءِ طَوَافاً وَ صَلَاة‏»

 پنج اشکال در تمسک به این روایت وجود دارد که فردا خواهد آمد.

[1] ج 4 ص 538

[2] تهذیب ج 5 ص 163 و 254

[3] ج 2 ص 232

[4] منها: وسائل الشيعة، ج‏13، ص: 506«عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا فَرَغْتَ مِنْ سَعْيِكَ وَ أَنْتَ مُتَمَتِّعٌ فَقَصِّرْ مِنْ شَعْرِكَ مِنْ جَوَانِبِهِ وَ لِحْيَتِكَ وَ خُذْ مِنْ شَارِبِكَ وَ قَلِّمْ مِنْ أَظْفَارِكَ وَ أَبْقِ مِنْهَا لِحَجِّكَ فَإِذَا فَعَلْتَ ذَلِكَ فَقَدْ أَحْلَلْتَ مِنْ كُلِّ شَيْ‏ءٍ يُحِلُّ مِنْهُ الْمُحْرِمُ وَ أَحْرَمْتَ مِنْهُ فَطُفْ بِالْبَيْتِ تَطَوُّعاً مَا شِئْتَ‏»