درس خارج فقه استاد مقتدایی

موضوع: كتاب الإجارة/العين المستأجرة /حکم تلف عین مستأجرة

بحث مناسبتی: تبریک عرض می‌کنم خدمت شما برادران و خواهران گرامی این اعیاد شعبانیه را که ایام بسیار با فضیلت و با شرافتی است؛ سوم این ماه مصادف است با میلاد پر خیر و برکت و مسعود سرور و سالار شهیدان آقا اباعبدالله الحسین(ع) که انصافا مناسبت بسیار مهم و سرنوشت سازی برای شیعه به شمار می‌آید؛ چهارم این ماه مصادف است با میلاد برادر رشید امام حسین(ع) آقا ابالفضل العباس(ع)؛ پنجم این ماه مصادف است با میلاد با برکت علی ابن الحسین(ع) آقا زین العابدین امام سجاد(ع)؛ نیمه این ماه مصادف است با میلاد موفور السرور آقا بقیة الله الأعظم أرواحنا لتراب مقدمه الفداء است؛ همه این موالید بزرگ را خدمت جمیع شیعیان و ارادتمندان اهل بیت عصمت و طهارت(ع) تبریک و تهنیت عرض می‌کنیم؛ علاوه بر موالید با برکتی که در این ماه قرار گرفته است خود ماه شعبان المعظم یکی از ماههای با فضیلت به شمار می‌آید به نحوی که یک بنده‌ی خدا از تک تک لحظات این ماه با فضیلت در شبانه روز آن می‌تواند در جهت انس با خدای متعال و ارتقاء معنویت خود بهره‌مند شود.

ماه شعبان ماه رسول خدا(ص)

روایت اول: «الاقبال ومجالس الشيخ: باسنادهما عن صفوان الجمال قال: -«قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام حُثَّ مَنْ فِی نَاحِیَتِکَ عَلَى صَوْمِ شَعْبَانَ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ تَرَى فِیهَا شَیْئاً فَقَالَ نَعَمْ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله و علیه وآله کَانَ إِذَا رَأَى هِلَالَ شَعْبَانَ أَمَرَ مُنَادِیاً یُنَادِی فِی الْمَدِینَةِ یَا أَهْلَ یَثْرِبَ إِنِّی رَسُولُ اللَّهِ إِلَیْکُمْ أَلَا إِنَّ شَعْبَانَ شَهْرِی فَرَحِمَ اللَّهُ مَنْ أَعَانَنِی عَلَى شَهْرِی ثُمَّ قَالَ إِنَّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام کَانَ یَقُولُ مَا فَاتَنِی صَوْمُ شَعْبَانَ مُذْ [منذ] سَمِعْتُ مُنَادِیَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله و علیه وآله یُنَادِی فِی شَعْبَانَ فَلَنْ یَفُوتَنِی أَیَّامَ حَیَاتِی صَوْمُ شَعْبَانَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ کَانَ علیه السلام یَقُولُ صَوْمُ شَهْرَیْنِ مُتَتَابِعَیْنِ تَوْبَةٌ مِنَ اللَّهِ‌.»[1]

راوی نقل می‌کند: امام صادق(ع) به من فرمود: «اطرافیان خود را به روزه‌ى ماه شعبان ترغیب و تشویق کن.»، عرض کردم: «فدایت گردم! آیا براى روزه‌ى آن فضیلت خاصى را در نظر دارید؟»، فرمود: «بله، رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم) وقتى هلال ماه شعبان را مى‌دید، دستور مى‌داد که منادى در شهر «مدینه» ندا در دهد: اى اهل یثرب! من فرستاده‌ى خدا به سوى شما هستم. آگاه باشید که شعبان ماه من است، پس رحمت خدا بر کسى که در این ماه مرا یارى دهد!»، امام صادق(ع) در ادامه فرمود: «امیر مؤمنان(ع) مى‌فرمود: از آن زمان که صداى منادى رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم) را درباره‌ى ماه شعبان شنیدم، در طول عمرم-اگر خدا بخواهد-روزه‌ى ماه شعبان از من فوت نخواهد شد.

روایت دوم: «ابن سعيد الرمدقاني قال: حدثنا عبد الواحد بن عتاب قال: حدثنا عاصم ابن سليمان قال: حدثنا خزيمي عن الضحاك عن أمير‌المؤمنين علي بن أبي طالب عليه‌السلام قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: شعبان شهري ورمضان شهر الله عزوجل فمن صام شهري كنت له شفيعا يوم القيامة ومن صام شهر الله عزوجل أنس الله وحشته في قبره و وصل و حدثه و خرج من قبره مبيضا وجهه أخذ الكتاب بيمينه والخلد بيساره حتى يقف بين يدي ربه عزوجل فيقول: عبدي فيقول: لبيك سيدي فيقول عزوجل: صمت لي قال: فيقول: نعم يا سيدي فيقول تبارك وتعالى خذوا بيد عبدي حتى تأتوا به: أنا أشفع لك اليوم قال: فيقول الله تعالى: أما حقوقي فقد تركتها لعبدي و أما حقوق خلقي فمن عفا عنه فعلي عوضه حتى يرضى قال النبي صلى‌الله‌عليه‌وآله: فآخذ بيده حتى أنتهي به إلى الصراط فأجده زحفا زلقا لا يثبت عليه أقدام الخاطئين فاخذ بيده فيقول لي صاحب الصراط من هذا يا رسول الله فأقول: هذا فلان باسمه من أمتي كان قد صام في الدنيا شهري ابتغاء شفاعتي وصام شهر ربه ابتغاء وعده فيجوز الصراط بعفو الله عز وجل حتى ينتهي إلى باب الجنة فاستفتح له فيقول رضوان ذلك اليوم أمرنا ان نفتح اليوم لامتك قال: ثم قال أمير المؤمنين عليه‌السلام: صوموا شهر رسول الله صلى‌الله‌عليه‌وآله يكن لكم شفيعا وصوموا شهر الله تشربوا من الرحيق المختوم ومن وصلهابشهر رمضان كتب له صوم شهرين متتابعين.»[2]

از امیرالمؤمنین(ع) نقل است که رسول خدا(ص) فرمود: شعبان ماه من است و رمضان ماه خدای عزوجل، پس هر که ماه مرا روزه بدارد، در روز قیامت شفیعش خواهم بود و هر که ماه خدا را روزه بدارد، خداوند در قبرش وحشتش را از بین می‌برد و او را مانوس می‌سازد و تنهائیش را می‌زداید و هرگاه از قبرش خارج شود با روی سفید و در حالی باشد که در دست راستش کتابش را گرفته و جاودانگی را در دست چپش و می‌آید تا در برابر خدای عزوجل قرار گیرد، پس خداوند به او می‌فرماید:بنده‌ام! پاسخ می‌دهد: لبیک یامولای من! خداوند می‌فرماید: به خاطر من روزه گرفتی؟ عرض می‌کند: آری مولای من، پس خداوند تبارک و تعالی می‌فرماید:(ای فرشتگانم) دست بنده‌ام را بگیرید و او را نزد پیامبرم بیاورید.

پس او را به حضور رسول خدا(ص) می‌رسانند پس من به او می‌گویم: ماه مرا روزه گرفتی؟ می گوید: آری! پس من به او می گویم: من امروز شفاعتت می‌کنم سپس خدای عزوجل می‌فرماید: اما من از حقوق خودم به خاطر بنده‌ام گذشتم و اما حقوق دیگر بندگانم که بر گردن او هست، هر که از او بگذرد و عفوش کند، من آنقدر تعویضش می‌کنم تا راضی گردد؛ رسول خدا(ص) فرمود: پس من دست او را می‌گیرم تا اینکه او را به صراط می‌رسانم، پس آن را صاف و لغزنده می‌یابم که گام های خطاکاران بر آن ثابت نشود و بلغزد، پس من دست او را می‌گیرم، فرشته موکل به صراط می‌گوید:ای رسول خدا! این کیست؟

می‌گویم: این فلان است (اسمش را می‌آورم) او در ماه من (شعبان) به خاطر دریافت شفاعتم، روزه گرفته و ماه خدا (رمضان) را به خاطر وعده الهی روزه گرفته، پس در بهشت را برای او می‌گشایم و رضوان (فرشته بهشت) می‌گوید که در آن روز به ما امر می‌شود که در بهشت را بر امتت بگشائیم سپس امیرالمومنین(ع) فرمود: ماه رسول خدا(ص) را روزه بدارید تا در روز رستاخیز شفیعتان باشد و ماه خدا را روزه بگیرید تا از رحیق مختوم (شراب گوارای بهشتی) بیاشامید و هر که ماه شعبان را به ماه رمضان بپیوندد، برای او پاداش دو ماه پی در پی نوشته شود.

روایت سوم: «از حضرت صادق عليه السلام منقول است كه: از آن جناب سؤال كردند از فضيلت روزه رجب فرمود چرا غافليد از روزه شعبان راوى عرض كرد يا ابن رسول الله چه ثواب دارد كسى كه يك روز از شعبان را روزه بدارد فرمود به خدا قسم بهشت ثواب او است عرض كرد يا ابن رسول الله بهترين اعمال در اين ماه چيست فرمود تصدق و استغفار هر كه تصدق كند در ماه شعبان حق تعالى آن را تربيت كند همچنان كه يكى از شما شتر بچه‌اش را تربيت مى‌كند تا آنكه در روز قيامت برسد به صاحبش در حالتى كه به قدر كوه احد شده باشد»[3]

افضل اعمال ماه شعبان المعظم

1- روزه: درباره روزه مستحبّی در این ماه بسیار تأکید شده است. رسول گرامی اسلام(ص) این ماه را روزه می‌گرفت و آن را به ماه مبارک رمضان وصل می‌کرد.

۲- طبق روایت امام صادق(ع) هر روز ۷۰ مرتبه بگوید: اَسْتَغْفِرُاللّهَ وَ اَسْأَلُهُ التَّوْبَهَ.

۳- هر روز ۷۰ مرتبه بگوید: اَسْتَغْفِرُاللّهَ الَّذی لا اِلهَ اِلاَّ هُوَ الرَّحْمنُ الرَّحیمُ، اَلْحَیُّ الْقَیُّومُ، وَاَتُوبُ اِلَیْهِ. از روایات استفاده می‌شود که بهترین ذکرها در این ماه استغفار است و هر کس هر روز از این ماه ۷۰ مرتبه استغفار کند، مثل آن است که در ماه‌های دیگر ۷۰ هزار مرتبه استغفار کرده است.

۴- صدقه دادن و کمک به نیازمندان در این ماه امام صادق(ع) فرمود: هر کس در ماه شعبان صدقه دهد، خداوند متعال، صدقه او را پرورش می‌دهد.

۵- صلوات بر پیامبر و آلش(علیهم السلام) در این ماه ثواب زیادی دارد.

۶- در تمام این ماه، هزار بار بگوید: لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ، وَلانَعْبُدُ اِلاَّ اِیّاهُ، مُخْلِصینَ لَهُ الدّینَ، وَلَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ. در روایتی از رسول خدا(ص)آمده است: کسی که چنین کند، در قیامت در حالی از قبرش خارج می‌شود که چهره‌اش مثل ماه شب بدر (شب چهاردهم) می‌درخشد.

7-خواندن مناجات شعبانیّه که یکی از دعاهای پر فضیلت است؛ این مناجات از چنان فضیلتی برخوردار است که مرحوم شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان این دعا را دعایی می‌داند که امیرالمؤمنین(ع) و اولاد طاهرین آن حضرت بر آن مداومت داشتند من خودم از مرحوم امام شنیدم که می‌فرمود: «هیچ دعایی مانند مناجات شعبانیه نیست که تمام ائمه بر آن مداومت داشته باشند»

8- یکی دیگر از اعمالی که باید به آن توجه داشت اصلاح ذات بین و تلاش در جهت رفع کدورت‌ها از بین برادران دینی به شمار می‌آید.

9- از جمله اموری که در این ماه شایسته است به آن توجه شود دعای خیر در حق برادران دینی می‌باشد.

إن شاء الله همه ما توفیق بهره‌مندی از برکات این ماه را داشته باشیم.