1400/08/26
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: كتاب الإجارة/العين المستأجرة /شرائط منفعت عین مستأجره
بحث مناسبتی: سالروز رحلت حضرت فاطمه معصومه(س)
دیروز مصادف بود با سالروز رحلت کریمه‌ی اهل بیت(ع) حضرت فاطمه معصومه(س) به همین مناسبت و احترام این روز عزیز حوزه علمیه تعطیل بود به تبع ما هم درس را تعطیل کردیم؛ شایسته است برای چشم روشنی دوستان و شیعیان اهل بیت(ع) مطالبی از شرح حال این بانوی بزرگوار بیان شود.
مرحوم حاج شیخ عباس قمی در کتاب سفینة البحار شرح حالی از حضرت فاطمه معصومه(س) بیان می‌فرمایند:
سفینة البحار: «روى صاحب(تاريخ قم)عن مشايخ قم: انّه لمّا أخرج المأمون عليّ بن موسى الرضا عليهما السّلام من المدينة الى المرو في سنة مائتين خرجت فاطمة أخته في سنة إحدى و مائتين تطلبه،فلمّا وصلت الى ساوه مرضت فسألت:كم بيني و بين قم؟قالوا:عشرة فراسخ،فأمرت خادمها فذهب بها الى قم و أنزلها في بيت موسى بن خزرج بن سعد، و الأصحّ: انّه لمّا وصل الخبر الى آل سعد اتّفقوا و خرجوا إليها أن يطلبوا منها النزول في بلدة قم،فخرج من بينهم موسى بن خزرج فلمّا وصل إليها أخذ بزمام ناقتها و جرّها الى قم و أنزلها في داره فكانت فيها ستّة عشر يوما ثمّ مضت الى رحمة اللّه و رضوانه فدفنها موسى بعد التغسيل و التكفين في أرض له و هي التي الآن مدفنها و بنى على قبرها سقفا من البواري الى أن بنت زينب بنت الجواد عليه السّلام عليها قبّة.»[1]
زمانی که مأمون علی بن موسی الرضا(ع) را از مدینه به طرف مرو در سال دویست هجری فراخواند به جهت علقه‌ای که خواهر حضرت، خانم فاطمه معصومه(س) به ایشان داشتند یک سال بعد یعنی در سال دویست و یک هجری به طرف مرو حرکت کردند.
هنگامی که حضرت معصومه(س) در ساوه بیمار و بستری شد پرسید از این مکان تا قم چقدر راه است. عرض کردند: ده فرسخ، آن حضرت به همراه خادمه خود عازم قم شدند.
علامه مجلسی از تاریخ قدیم (تألیف فاضل دانشمند حسن بن محمد که در سال ۳۷۸ ه . ق. نوشته شده) نقل می کند که گفت: قول صحیح تر این است: هنگامی که خبر ورود حضرت معصومه(س) را به ساوه بردند و خبر بیماری او به آل سعد (شیعیان عرب اشعری) رسید آل سعد به اتفاق تصمیم گرفتند به ساوه بروند و آن حضرت را دعوت کرده به قم بیاورند. در میان آن ها موسی بن خزرج بن سعد اشعری وقتی که به کاروان حضرت معصومه(س) رسید مهار شتر او را که آن حضرت در میان محمل سوار بر شتر بود گرفت و او را به قم آورد و در خانه خود مهمان کرد. حضرت معصومه(س) ۱۶ یا ۱۷ روز در خانه موسی بستری بود تا از دنیا رفت آن گاه موسی بن خزرج سقف و سایبانی بر سر قبر مطهر برافراشت تا هنگامی که زینب دختر امام جواد(س) وارد قم شد و قبه ای بر روی آن مرقد مطهر بنا کرد.
سفینة البحار: «و قال:حدّثني الحسين بن عليّ بن الحسين بن موسى بن بابويه عن محمّد بن الحسن بن أحمد بن الوليد: انّه لمّا توفّيت فاطمة(رضي اللّه عنها)و غسلوها و كفنوها ذهبوا بها الى بابلان و وضعوها على سرداب حفروه لها فاختلف آل سعد بينهم في من يدخل السرداب و يدفنها فيه،فاتّفقوا على خادم لهم شيخ كبير صالح يقال له قادر،فلمّا بعثوا إليها رأوا راكبين سريعين متلثّمين يأتيان من جانب الرملة فلمّا قربا من الجنازة نزلا و صلّيا عليها و دخلا السرداب و أخذا الجنازة فدفناها ثمّ خرجا و ركبا و ذهبا و لم يعلم أحد من هما.»[2]
زمینی که هم اکنون مرقد مطهر حضرت معصومه(س) و صحن و سرای آن حضرت در آن جای دارد در عصر ورود حضرت معصومه(س) به قم به نام بابلان خوانده می شد و از باغ های ساحلی موسی بن خزرج اشعری بود. پس از وفات حضرت معصومه(س) جنازه مطهر او را غسل داده و کفن کردند و به همین زمین آوردند تا به خاک بسپارند. آل سعد سردابی حفر کردند. در این وقت بین آل سعد اختلاف شد که چه کسی جنازه آن حضرت را در آن سرداب به خاک بسپارد. سرانجام اتفاق کردند که سیدی پرهیزکار و پیرمردی پارسا که به نام قادر معروف بود وارد سرداب شود و آن گوهر پاک را دفن کند. وقتی به سراغ آن پیرمرد رفتند ناگاه از جانب صحرا دو نفر سوار نقابدار پیدا شدند؛ وقتی به نزدیک رسیدند از مرکب خود پیاده شدند و بر جنازه حضرت معصومه(س) نماز خواندند و سپس داخل سرداب شده و جنازه را دفن کردند. آن گاه بیرون آمدند و رفتند و کسی نفهمید که آن ها چه کسی بودند[3] .
سفینة البحار: «روى القاضي نور اللّه عن الصادق عليه السّلام قال: انّ للّه حرما و هو مكّة،ألا انّ لرسول اللّه حرما و هو المدينة،ألا و انّ لأمير المؤمنين عليه السّلام حرما و هو الكوفة،ألا و انّ قم الكوفة الصغيرة،ألا انّ للجنّة ثمانية أبواب ثلاثة منها الى قم تقبض فيها امرأة من ولدي اسمها فاطمة بنت موسى عليهما السّلام و تدخل بشفاعتها شيعتي الجنة بأجمعهم.»[4]
قاضی نور الله شوشتری (شهید در سال ۱۱۰۹ ه . ق.) در کتاب مجالس المؤمنین از امام صادق(ع) نقل می کند که فرمود: آگاه باشید برای خدا حرمی است و آن حرم مکه است، برای رسول خدا حرمی است و آن مدینه است، برای امیر مؤمنان علی(ع) حرمی است و آن کوفه است، و قم کوفه کوچک است. بدانید که بهشت دارای هشت در است که سه در آن از قم گشوده می شود.
آنگاه فرمود: «تقبض فیها امراة من ولدی اسمها فاطمة بنت موسی و تدخل بشفاعتها شیعتی الجنة باجمعهم»
«در قم بانویی از فرزندان من (یعنی نوه من) که نامش فاطمه دختر موسی بن جعفر است از دنیا می رود، بانویی که به شفاعت او در روز قیامت همه شیعیانم وارد بهشت می شوند.»
مرحوم محقق میرزای قمی در قم در شیخان مدفون است از حاج شیخ عباس قمی نقل شده است که ایشان شبی میرزای قمی را در خواب دیدند و از ایشان سؤال کردند که آیا مردم قم به برکت این که فاطمه معصومه(س) بین آنها مدفون است شفاعت حضرت نصیب آنها خواهد شد؟ میرزای قمی با تعجب پاسخ دادند که شفاعت اهل قم با من است حضرت فاطمه معصومه(س) شفاعت تمام شیعیان را عهده‌دار است.
سفینة البحار: «قال المجلسي: رأيت في بعض كتب الزيارات:حدّث عليّ بن إبراهيم عن أبيه عن سعد عن عليّ بن موسى الرضا عليهما السّلام قال:قال: يا سعد عندكم لنا قبر،قلت: جعلت فداك قبر فاطمة بنت موسى عليهما السّلام؟قال:نعم،من زارها عارفا بحقّها فله الجنة،فإذا أتيت القبر فقم عند رأسها مستقبل القبلة و كبّر أربعا و ثلاثين تكبيرة و سبّح ثلاثا و ثلاثين و احمد اللّه ثلاثا و ثلاثين تحميدة ثمّ قل«السلام على آدم صفوة للّه» الزيارة»[5]
سعد از حضرت على بن موسى الرضا(ع) نقل مى كند كه امام رضا(ع) فرمود: اى سعد! ما پيش شما (مردم قم) قبرى داريم، گفتم: فداى شما شوم، منظور شما قبر فاطمه معصومه دختر امام هفتم(ع) است؟ فرمود: بله، كسى كه با شناخت حق او، او را زيارت كند بهشت براى اوست، بعد فرمود: وقتى براى زيارت آمدى در بالاسرش رو به قبله بايست، ۳۴ بار اللّه اكبر، ۳۳ بار سبحان اللّه و ۳۳ بار الحمدللّه بگو و بعد بگو: السلام على آدم صفوة للّه...
کم اتفاق افتاده که یک امام معصومی برای کسی زیارت نامه بیان کرده باشد و حضرت فاطمه معصومه(س) چنان مقامی دارند که امام رضا(ع) برای خواهر بزرگوارشان این زیارت نامه را إنشاء نموده‌اند.
کامل الزیارات: «حدَّثني أبي رحمه‌الله وأخي والجماعة، عن أحمدَ بن إدريسَ؛ وغيره، عن العَمْركي بن عليٍّ البُوفكيّ ـ عمّن ذكره ـ عن ابن الرِّضا عليهما‌السلام « قال : «مَن زار قبر عَمَّتي بقمّ فله الجنَّة ».»[6]
روایتی نیز از امام جواد(ع) نقل شده است که حضرت فرموده‌اند: کسی که قبر عمه‌ام را در قم زیارت کند بهشت بر او واجب می‌شود.
به طور مسلم از سه امام معصوم(ع) در شأن و عظمت این بانوی بزرگوار روایت شده است امید‌وارم به برکت توفیق هم جواری که با مرقد مطهر این بانوی بزرگوار داریم همه‌ی ما به شفاعت آن حضرت در قیامت برسیم.
نکند ما قمی‌ها یا کسانی که مدّتی در این شهر ساکن هستند از زیارت آن حضرت غافل باشیم بودند کسانی که سال به سال به زیارت آن حضرت مشرف نشده‌اند کسی نقل می‌کرد من سالی یک بار به زیارت حضرت معصومه مشرف می‌شوم شاید کسانی باشند که سالی یک بار هم به زیارت حرم حضرت نروند در حالات برخی علماء و بزرگان نقل شده است که هر روز به زیارت حضرت مشرف می‌شدند و عرض ارادت می‌کردند.
در حالات مرحوم آیت الله نجفی مرعشی رضوان الله تعالی علیه خودم از ایشان شنیدم که فرمودند: هر وقت لباس جدیدی می‌خرم این لباس را زیر عبا وارد حرم می‌کنم و متبرک به ضریح مطهر حضرت معصومه(س) می‌کنم و بعد از آن می‌پوشم؛ ایشان مرتب هر روز قبل از تدریس به زیارت حضرت مشرف می‌شدند.
خوب است که ما هم به برکت و شکرانه‌ی این که در این شهر مقدس زندگی می‌کنیم مدام به زیارت حضرت مشرف شویم و به تبعیت از مرحوم نجفی اگر لباس جدیدی خریدیم به ضریح حضرت متبرک کنیم و همچنین دست و صورت خود را به ضریح آن حضرت متبرک کنیم.