درس خارج اصول استاد رجب علی مقیسه

1403/07/24

بسم الله الرحمن الرحیم

 

موضوع: المقدمة/الوضع /موضوع له حروف

 

میرزای نائینی:

مرحوم نائینی برخلاف آخوند خراسانی قائل به اختلاف وتفاوت ذاتی و جوهری در معنای حرفی هستند.معانی حرفی نه تنها عین معنای اسمی نیستند که مرحوم آخوند می فرموند در وضع ،استعمال و موضوع له متحدند. مرحوم نائینی معانیرا بردو قسممی کنند : 1. اخطاری وحکایی2. معانی ایجادی که در حروف هستند.در معانی اسماءمب گویند مستقل اند در مقام مفهومیت،تقرر بر ثبوت دارند و متوقف بر استعمال نیستندمثل لفظ انسان به صرف تلفظ انتقال به معنی پیدا می کند نقش استعمال فقط انتقال است و خود انتقال حکایت از استقلال دارد.تقرر مستقل از لفظ و استعمال دارد یعنی حکایی است. می گویند.

حروف فی حد نفسه معنی ندارد تا استعمال و کلامی نباشد معانی حروف بدون استعمال محقق نمی شوند.پس معانی اسم را ایجادی می گویند ولی در حروف استعمال نقش ایجاد معنی را دارد.مرحوم نائینی برای اثبات کلام خود استشهاد به کلام اُدباولغویین ویک تنظیر می آورند وسپس تایید روایی می آوردند ودر پایان یک تنظبر دیگری می آورند.

استشهاد:

وقتی معنای «فی» یا «علی» را معنی می کنند به چه صورت معنی می کنند؟ سبک بیان معانی حروف چگونه است؟در تفسیر یک سبکی است ودر معانی اسماء سبکی دیگر است.در لغت«ابتداء» معنی می کنند: «به معنی البدو-به» معنی «یُبدا به» ولی در معنی «من» :«لابتداء الغایة»[1] یک لام می آورند ودر «علی»:«للاستعلا»[2] ودر«فی» :«لظرفیة» این لام آوردن می رساند که معانی غیر استقلالی است.

در باب استعمال الفاظ فانی در معانی، معانی فناء مثل فناء الفاظ در معانی است.

تنظیر:

اگر ما بخواهیم معانی حرفی در غیر استقلالیت توضییح بیاوریم، معانی حرفی در استقلالیت مانند عقود وایقائات هستند.در عقود وایقائات، با عقد تملیکی انشاء ملکیت را محقق می کنید در معانی حرفی به استعمال مثل معانیاهتباری به انشاء هستند. ملکیت وزوجیت و.. ایجادی هستند ولی مثل هم نیستند آن ها با استعمال ایجاد می شوندمثل زوّجت و ملکت در حروف هم ایجاد است با 2 تفاوت:1. معانی اسمی مستقل در ادراکند ولی معانی حرفی استقلال نداررند. 2.معانی اعتباری موجودند هرچند در عاء اعتقاد(زوجیت -طلقیت-ملکیت -رقیت -حریت)این ها علاوه بر استقلال در مفهوم در عالم اعتبار موجود هم هستند ولی معانی حرفی موجود نیستند.

تایید:

ما به حدیث منصوب امیرالمومنین علیه الصلاة والسلام: الحرف ما اوجد معنیً فی غیره. [3] تمسک می کنیم. معنای حرفی ایجادی است و غیر مستقل است چون ممکن است سند حدیث مخدوش باشد به عنوان تایید ذکر می کنند. در محاورات این حروف نقش بسیار مهمی بین مفاهیم مستقله دارند.مثل زید ودار ،ایجاد کننده پیوند بین زید ودارکه هرکدام معنای مستقل دارند را معنای حرفی ایجاد می کند. اگر«فی» نیاید و نسبت ظرف و مظرف پیدا نمی شد هیج گونه ارتباطی باهم نداشتند.ابن ملسفه مهم در مفاهمه بر وضع حروف مترتب است.

 


[1] الصحاح تاج اللغة وصحاح العربية، الجوهري، أبو نصر، ج6، ص2208.
[2] المحكم والمحيط الأعظم، ابن سيده، ج2، ص244.
[3] التّوحيد، الشيخ الصدوق، ج1، ص251.