موضوع: تفسیر موضوعی/تکبر /تتمه آیه 72 زمر و بیان تفسیر آیه 146 اعراف

سخن در دهمین آیه از آیات مربوط به تکبر بود. در این آیه ، خطاب به عموم کفار است و قوم و گروه خاصی مراد نیست.

﴿قيلَ ادْخُلُوا أَبْوابَ جَهَنَّمَ خالِدينَ فيها فَبِئْسَ مَثْوَى الْمُتَكَبِّرين﴾‌

کفار وارد جهنم شده و خالد خواهند بود و علت این جهنم رفتن تکبر است.

چرا خطاب خداوند از کفار به متکبرین برگشت؟ علت این است که شما کفار که وارد جهنم می‌شوید علت اصلی خلودتان در جهنم ، تکبر است. اراده رحمانی تعلق گرفته بر اینکه همه بندگان متوجه خطای خود بشوند و غیر متکبرین خطا را می‌پذیرند ولی متکبرین به راحتی از خطا رجوع نمی‌کنند. خطا هم فرقی ندارد در اصل توحید باشد یا در عرصه اخلاقیات باشد. کسی که دنبال حق باشد و متکبر نباشد به راحتی رجوع می‌کند و مستبصر می‌شود همانطور که در زمان ما و در جنگ غزه و رژیم صهیونیستی ، بسیاری در اروپا مستبصر شدند. از طرفی هم مستضعفین فکری که تکبر در عقیده ندارند و در کمبود علم و دانش هستند از هر مذهبی ، اهل عذاب نیستند. کسانی که اهل توحید هستند اما گرفتار تکبر هستند به همان مقدار از جلب حقیقت دور هستند و به همین خاطر فرمود وارد بهشت نمی‌شود کسی که ذره‌ای کبر در دل داشته باشد. مومنین و موحدین در دنیا با ابتلائات کبر را پاک می‌کنند و بعضی بعضی هم در برزخ پاک می‌شوند تا در قیامت پاک وارد جنت شوند.

وقتی از ما تملق می‌شود و نفس ما خوشش می‌آید مقدمه کبر و عُجب است و بعد از این ، مرحله تکبر می‌رسد که در خارج خود را با دیگران قیاس می‌کند و یادآوری می کنیم که : أَعْدَى‌ عَدُوِّكَ‌ نَفْسُكَ الَّتِي بَيْنَ جَنْبَيْكَ.[1]

اما یازدهمین آیه از آیات مربوط به تکبر در سوره مبارکه اعراف آیه ۱۴۶ است.

﴿سَأَصْرِفُ عَنْ آياتِيَ الَّذينَ يَتَكَبَّرُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَ إِنْ يَرَوْا كُلَّ آيَةٍ لا يُؤْمِنُوا بِها وَ إِنْ يَرَوْا سَبيلَ الرُّشْدِ لا يَتَّخِذُوهُ سَبيلاً وَ إِنْ يَرَوْا سَبيلَ الغَيِّ يَتَّخِذُوهُ سَبيلاً ذلِكَ بِأَنَّهُمْ كَذَّبُوا بِآياتِنا وَ كانُوا عَنْها غافِلين‌﴾

این آیه نیز عام است اما با توجه به قبل و بعد آن آن معلوم می‌شود مربوط به ماجرای حضرت موسی علیه السلام و فرعون است.

در صدر در آیه شریفه اختلاف است بعضی می‌گویند : مقصود آیه این است که متکبرین اجازه ندارند از طریق آیات و معجزات به عزت و افتخار دست پیدا کنند و عزت واقعی دست خداست.

تبیین و توضیح این نظریه و بیان سائر نظریات در جلسه آینده ان شا الله