موضوع : حجیت استصحاب از روایات،مکاتبه علی بن محمد قاسانی

  تمسک شده است برای استصحاب به مکاتبه علی بن محمد قاسانی.

  روایت را گفته‌اند ضعیف السند است اما روایت صحیح السند است برای این که اولا مرحوم صفار روایت را از این آقا نقل کرده و گفته‌اند صفار لایروی الا عن ثقه، ولی قطع نظر از این مرحوم ابن ولید و شاگردشان مرحوم صدوق دوم و مرحوم ابن نوح که کتاب رجال هم دارد هر سه این آقا را توثیق کرده‌اند برای این که روایت را محمد بن احمد بن یحیی نقل کرده و مرحوم ابن ولید سخت گیر هم بوده در رجال رجالی بوده ابن ولید اما سخت گیر بوده مثل مرحوم آقای خویی الان و این ابن ولید گفته روایات محمد بن احمد بن یحیی همه‌اش درست است صحیح است مگر 25 تا، 25 تا روایت هم استثنا کرده، مرحوم صدوق گفته‌اندآن چه ابن ولید گفته مورد تایید من است، مرحوم ابن نوح که همشاگردی با مرحوم صدوق بوده از تلامذه مرحوم ابن ولید بوده‌اند یک کتاب رجال هم الان هست از ابن نوح در دسترس هم هست این هم گفته هر چه استاد من گفته درست است یعنی این محمد بن احمد بن یحیی هر چه روایت دارد هم ابن ولید و هم ابن نوح و هم صدوق گفته‌اند صحیح است بنابر این این که شیخ بزرگوار می فرمایند روایت ضعیف السند است نه، روایت صحیح السند است از نظر سند در روایت اشکال نداریم.

  روایت این است کتبت الیه و انا بالمدینه ظاهراً در وقتی بوده که امام صادق علیه السلام در حصر خانگی بوده است.

  امام صادق علیه السلام این جوری بوده در زمان اول بنی العباس گاهی خیلی راحت در میان مردم بوده همان وقت است که اصول اربع مأه را شاگردهای امام صادق نوشتند، بارک الله به این طلبه‌ها، در چند سال 400 کتاب از امام صادق علیه السلام نوشتند که این 400 کتاب الان این کتب اربعه ما از آن جا سرچشمه گرفته، اما گاهی هم امام صادق علیه السلام حصر خانگی بوده یعنی نمی‌گذاشتند از خانه بیرون بیاید نمی‌گذاشتند کسی خدمت امام صادق علیه السلام برود، راوی می‌گوید رفتم دیدم و الباب علیه مغلق و الستر علیه مرخی، به اندازه‌ای در مضیقه بودند آقا که در بسته بود پرده هم کشیده شده بود، ظاهراً این روایت آن وقت‌ها بوده، نمی‌شده خدمت امام صادق علیه السلام برسند می‌گوید کتبت الیه نامه نگاری کردم اسئله عن الیوم الذی یشک فیه من رمضان هل یصام ام لا؟ این عن الیوم الذی یشک فیه من رمضان این دو تا معنا دارد یک معنا این که ماه دیده نشده حالا نمی‌دانیم ماه رمضان است یا نه؟ این روز یشک فیه من رمضان اسمش را می‌گذارند یوم الشک ، یکی هم آخر رمضان ماه شوال ماه دیده نشده نمی‌دانیم ماه رمضان است یا ماه شوال و عید فطر؟ باز هم یشک فیه من رمضان، هر دو را می‌گیرد، گفت که هل یصام ام لا؟ روزه یوم الشک را بگیرم یا نگیرم؟ چه اولش چه آخرش ؟ قال الیقین لا یدخل فیه الشک صم للرؤیه وافطر للرؤیه فرمودند ماه رمضان شک بردار نیست آن وقتی که نمی‌دانی رمضان آمده یا نیامده ؟ بگو نیامده آن وقتی که ماه شوال نمی‌دانی آمده یا نیامده؟ بگو نیامده صم للرویه افطر للرؤیه روزه برایت واجب می‌شود وقتی ماه را ببینی افطار برایت واجب می‌شود یا جایز می‌شود در وقتی که ماه را ببینی یعنی اگر بخواهی روزه بگیری باید یوم الشک نباشد باید بدانی ماه رمضان است و الا به عنوان ماه شعبان باید روزه بگیری و اگر هم ماه رمضان است نمی‌دانی آیا ماه شوال شده یا نه؟ حتما باید روزه بگیری چرا؟ لاتنقض الیقین بالشک اولش استصحاب شعبان داری، دومش هم استصحاب رمضان داری وقتی استصحاب است باید آن وقتی که استصحاب شعبان می‌کنی نیت رمضان نکنی آن وقت هم که شک داری ماه شوال آمده یا نه؟ استصحاب رمضان داری، الیقین لایدخل فیه الشک، حالا علتش چیست؟ صم للرؤیه وافطر للرؤیه .

  مرحوم شیخ انصاری می‌فرماید که اظهر همه روایات این روایت است که دال بر استصحاب است انصافا حرف مرحوم شیخ هم خیلی خوب است اگر یادتان باشد آن روایت‌ها همه‌اش اشکال داشت البته درست کردیم اما با سریشم طلبگی درستش کردیم همه این چهار پنج تا روایت که خواندیم اشکال طلبگی داشت اما این هیچ اشکال طلبگی ندارد حضرت فرمودند که اگر ماه رمضان نیامده لازم نیست روزه بگیری اگر می‌خواهی بگیری به عنوان قضا به عنوان ماه شعبان آخر ماه شعبان این جوری باید روزه بگیری و الیقین لایدخل فیه الشک ،یقین به رمضان داری باید بگویی ماه رمضان است صم للرؤیه افطر للرؤیه اگر می‌خواهی روزه بگیری باید ماه را دیده باشی، اگر هم می‌خواهی افطار کنی باید ماه شوال را دیده باشی و الا لاتنقض الیقین بالشک هم اول استصحاب داری هم آخر استصحاب داری ، اول استصحاب شعبان داری، آخرش هم استصحاب رمضان داری، لذا مرحوم شیخ می‌فرمایند اظهر همه روایاتی که به آن استدلال می‌کنیم برای استصحاب این روایت است ، خیلی انصافا حرف خوبی است اما مرحوم شیخ برای خاطر سند روایت فرموده‌اند روایت ضعیف السند است ، لذا از نظر ما روایت هم صحیح السند است هم ظاهر الدلاله و این فرمایش مرحوم شیخ که می‌فرمایند اظهر روایات است برای دلالت بر استصحاب انصافا حرف خوبی است، معمولاً هم پذیرفته‌اند.

  مرحوم آخوند در کفایه یک جمله‌ای دارند این جمله فوق العاده جمله مشکلی است از مرحوم آخوند و مرحوم آخوند روایت را می‌خواهند رد بکنند آن مرحوم شیخ استادشان می‌گوید من اظهر الروایات است ایشان می‌گوید که استصحاب کجا و این روایت؟

  که یک هوی علمی آن هم به شیخ انصاری.

  حالا دلیل مرحوم آخوند چیست ؟ می‌فرمایند آقا ما یک روایاتی داریم و آن روایات این است که ماه مبارک رمضان شک بردار نیست و باید یقینی روزه بگیریم بنابراین صم للرویه وافطر للرویه و این روایت از آن روایت هاست که می‌خواهد بگوید ماه رمضان شک بردار نیست و اگر شک داری ماه رمضان است یا نه؟ بگو ماه رمضان نیست، می‌فرمایند یک دسته روایت داریم همین جور هم هست هفت هشت ده تا روایت داریم که الشک لایدخل فی رمضان و صم للرویه وافطر للرویه بعد مرحوم آخوند در کفایه می‌فرماید که فاین هذا و الاستصحاب ؟ اصلا این روایت چه ربطی به استصحاب دارد؟ خب دو تا ایراد به مرحوم آخوند هست خیلی ایرادهای واضحی هم هست یک) این که آخر ماه رمضان که نمی‌دانیم ماه شوال هست یا نه؟ باید روزه بگیریم یا نه؟ روزه شکی است واین که مرحوم آخوند می‌گویند که یقین باید باشد کجا یقین باید باشد؟ حتما باید روزه بگیرد با استصحاب هم باید بگیرد و نمی‌توانیم بگوییم روزه نگیرد چون شک دارد، بله اولش این جور است اولش باید یقین داشته باشد یقین را با استصحاب درست می‌کنیم می‌گوییم ماه شعبان بود الان هم هست، آن روایت‌ها اصلاً مربوط به اول است مربوط به آخر نیست لذا آن‌ها که مربوط به آخر است خب نمی‌داند آیا شوال شده یا نه؟ چه باید بکند؟ باید حتما روزه بگیرد روزه چه؟ روزه شک دار، برای این که ممکن است ماه شوال باشد دیگر و این که یقین باید داشته باشیم که ماه رمضان است نه، آخرش یقین نیست آخرش شک است با استصحاب باید درستش بکنیم، لذا می‌گوییم حتما باید روزه بگیری به چه دلیل باید روزه بگیریم؟ با استصحاب ، برای این که یا باید 30 روز باشد، نیست، اما احتمال می‌دهیم که عید باشد یا باید حتما ماه را ببینیم ، ندیده‌ام، یا باید دو شاهد عادل شهادت بدهد مثل همان روزهایی که شک می‌کنند داد و فریاد دیگر در روایت هم داریم یکی از بدبختی‌های مردم همین است که خدا عیدشان را توی شک می‌اندازد و روز آخر روزه می‌گیرند اما با شک، و روز اخر که شما روزه می‌گیرید نمی‌دانید که روز آخر است ممکن است عید باشد اما حالا چه؟ حتما باید روزه بگیرید در حالی که یوم الشک است لذا این که مرحوم آخوند می‌فرمایند که رمضان لایدخل فیه الشک می‌گوییم اولش یدخل فیه الشک و باید با استصحاب بیاییم جلو آخرش هم یدخل فیه الشک باید با استصحاب بیاییم جلو، استصحاب رمضان بکن بعد از استصحاب رمضان باید روزه بگیرید الا این که خودت ماه را ببینی ماه شوال را یا این که شیاع بگوید با شیاع درست بکنی یا شاهد عادل بگوید یا حکومت حکم بکند اما بالاخره باید روزه بگیری یا باید مسافرت کنی یا روزه بگیری روزه‌ات هم روزه یوم الشک ، اولش هم همین طور است نمی‌دانی آیا اول ماه رمضان است یا نه؟ ماه دیده شده یا نه ؟ یا باید ماه را ببینی یا باید دو شاهد عادل شهادت بدهد یا شیاع مفید للعلم باشد یا حکومت حکم بکند اگر هیچ کدام این‌ها نباشد چه؟ اگر می‌خواهی روزه بگیری باید به قصد رمضان نگیری چرا؟ برای این که آن طرفش را گفته‌اند فتوی هم دارد روزه بگیر به عنوان ماه شعبان خب نمی‌دانم که ماه شعبان است یا نه؟ با استصحاب باید درستش کنم لذا به مرحوم آخوند می‌گوییم آقای آخوند این که شما می‌فرمایید روایات دلالت دارد بر این که شک توی رمضان نمی‌آید می‌گوییم اولش درست است اما آخرش ، اولش شک دارد آخرش هم شک دارد و همین جور که اولش می‌تواند روزه نگیرد با استصحاب شعبان، آخرش را باید روزه بگیرد اما با استصحاب ، این اشکال اول است.

  اشکال مهمتر از این به مرحوم آخوند می‌گوییم آقا آن روایت‌ها هم مثل همین روایت می‌خواهد استصحاب را بگوید شما چرا می‌گویید این روایت از آن روایت‌هاست که می‌گوید یقین داخل در رمضان نمی‌شود پس این هذا والاستصحاب ؟ ما می‌گوییم که به عکس بگو، بگو همه این روایت‌ها دال بر استصحاب است، همان روایات که می‌گوید که شک داخل در رمضان نمی‌شود افطر للرویه صم للرویه می‌گوییم معنایش همین است که اول ماه رمضان نمی‌دانی اول ماه رمضان هست یا نه؟ بخواهی به عنوان رمضان روزه بگیری نمی‌شود، چرا؟ برای این که نه استصحاب داری نه آن قواعد هست اما اگر بخواهی به عنوان ماه شعبان روزه بگیری می‌شود چرا؟ استصحاب داری الیقین لایدخل فیه الشک ماه شعبان است روزه بگیر، به عنوان ماه شعبان روزه بگیر از همین جهت هم توی رساله هاست اگر بعد معلوم شد که ماه رمضان است این اشتباه در تطبیق بوده طوری نیست روزه‌ات به عنوان رمضان درست است نیت هم نکرده نیت شعبان کرده باز روزه درست است اشتباه در تطبیق، اما بخواهد به عنوان رمضان روزه بگیرد نمی‌شود، لذا آن روایت‌ها هم به ما می‌گوید استصحاب می‌گوید آقا شک را داخل در رمضان نکن افطر للرویه و صم للرویه افطر للرویه با استصحاب ، صم للرویه با استصحاب ، صم للرویه ، ندیدی، استصحاب می‌گوید شعبان است نه رمضان، افطر للرویه ، ندیدی که ماه شوال است روزه بگیر للاستصحاب ، بنابراین به مرحوم آخوند می‌گوییم این روایت که دال بر استصحاب است دال بر استصحاب است ای کاش مردم شیخ انصاری هم فرموده بودند که ما تابع ایشان می‌شدیم، می‌گوییم آقا آن 7 ، 8 تا روایت هم که یک عنوان توی وسائل است همه آن روایت‌ها مثل همین روایت مکاتبه است هیچ فرق با هم ندارد و همه روایت‌ها یک حرف می‌زند صم للرویه و افطر للرویه چرا؟ لا تنقض الیقین بالشک.

  نمی‌دانم حالا مراد مرحوم آخوند چه بوده است و چقدر یقین داشتند و این جوری که همه آن روایت‌ها را می‌گفتند استصحاب نیست و این روایت هم می‌گویند استصحاب نیست و بلکه این روایت جزء آن روایات است و آن روایت‌ها می‌گوید که باید روزه شک دار نگیری، خب می‌گوییم بله روزه شک دار نباید بگیریم لم قضیه چیست؟ صم للرویه وافطر للرویه یعنی استصحاب ، هم اول استصحاب داری هم آخر استصحاب داری، اول رمضان استصحاب داری استصحاب شعبان، آخر رمضان استصحاب داری استصحاب رمضان، لذا اگر اول ماه رمضان به عنوان رمضان بخواهی روزه بگیری روزه باطل است برای این که ماه رمضان نیست، نمی‌دانم که ماه رمضان است یا نه؟ پس چرا می‌گویی ماه رمضان نیست؟ خب استصحاب ، آخر ماه رمضان هم بخواهی روزه بخوری نمی‌شود خب من که نمی‌دانم رمضان است یا نه؟ برای چه نمی‌شود؟ استصحاب ، اولش استصحاب می‌گوید روزه به عنوان رمضان نگیر، آخرش استصحاب می‌گوید روزه‌ات را نخور، آن روایت‌ها با این روایت‌ یک سیاق است یک معنا دارد و معنایش هم همین لاتنقض الیقین بالشک .

  حالا از شما تقاضا دارم چون که کسی نگفته یک مقدار روی آن فکر بکنید آن روایت‌ها را هم همین روایت که آدرس دادم روایت‌ها هم آن جاست این هفت هشت تا روایت آن جا را هم مطالعه کنید ببینید من درست می‌گویم یا نه؟ اگر درست بگویم دیگر فردا تکرار نکنیم فردا راجع به یک چیز بکری است که کسی نگفته و در کفایه آمده و مرحوم آخوند می‌خواهنئد تمسک کنند برای استصحاب به کل شیی طاهر حتی تعلم، به کل شیی لک حلال حتی تعلم می‌خواهند به این روایت‌ها تمسک کنند برای استصحاب خیلی هم پافشاری دارند ابتکار مرحوم آخوند است مطالعه کنید ببینیم درست می‌فرمایند یا نه؟

 و صلی الله علی محمد و آل محمد