موضوع: اصول عملیه/برائت /ادله اخباریین

خلاصه جلسه گذشته :

روایات اخباریین بر احتیاط و روایات اصولیین بر برائت در شبهه تحریمیه

بعد از آن که این روایات بیان گردید مرحوم آخوند رضوان الله تعالی علیه فرمود روایات برائت اخص از روایات احتیاط هستند و علاوه بر این روایات برائت اظهر و نص می باشند

در اینجا صحت فرمایش مرحوم آخوند را بررسی می کنیم که آیا واقعا روایات برائت اخص و یا نص هستند ؟

اینکه روایات برائت اخص باشند یعنی نسبت سنجی کنیم بین دلالت آنها و واقع و نوع دلالت را تشخیص دهیم مرحوم آخوند فرمود اخص است، برای بیان اخصیت دو صورت قابل ملاحظه است:

صورت اول: اینکه روایات احتیاط عمومیت دارند از جهت اینکه تمام شبهات را در بر می گیرند شبهه وجوبیه تحریمیه حکمیه و موضوعیه اما روایات برائت اختصاص به شبهه تحریمیه دارند مانند "کل شیء لک حلال" و یا "کل شیء مطلق حتی یرد فیه نهیٌ" که نتیجتا می گوئیم روایات خاص مقدم بر روایات عام هستند

صورت دوم: بحث قبل الفحص و بعد الفحص است که روایات احتیاط مطلقا می گویند احتیاط اما روایات برائت می گویند برائت بعد الفحص است .

با این دو نگاه روایات برائت اخص است و الاخصُّ یُخصِص الاعم

انما الکلام در اصل هر دو وجه این اخصیت است

اما صورت اول: اخصُّ فیه تأمل به جهت اینکه در روایات برائت نیز با وجود "رفع ما لا یعلمون" ما عمومات داریم که

عام است و همه شبهات را در بر می گیرد لذا نباید به این اخصیت دل خوش کرد چرا که باید تمام روایات احتیاط را با تمام روایات برائت با هم ببینیم و در این صورت می یابیم که در روایات برائت و روایات احتیاط هم خاص وجود دارد و هم عام "احتط لدینک" عام است و در شبهه تحریمیه می گوید در شبهه ورود پیدا نکن و الا تقع فی المحرمات و خاص است

با این نگاه نمی توان اخصیت روایات برائت را قائل شد و حکایت می کند از اینکه نسبت باید چیزی به جز عموم خصوص مطلق باشد به عبارة اخری اگر نسبتی که شما درست کردید اعم و اخص باشد، دچار جزئی نگری شده اید یعنی بعضی روایات باب برائت را دیده اید و بقیه را نادیده گرفتید وقتی همه را با هم می بینیم نسبت عموم خصوص مطلق به عموم خصوص من وجه منقلب می شود که در این صورت در ماده اجتماع این دو روایت با هم تعارض پدید می آید

اما صورت دوم: یعنی بعد الفحص و قبل الفحص می بینیم که روایات باب برائت مطلق بوده و عمومیت دارند و همچنین روایات احتیاط نیز عمومیت دارند؛ در تمام شبهات، روایات احتیاط می گویند احتیاط و روایات برائت می گویند برائت اما گفتیم که همان روایات احتیاط توسط روایاتی دیگر شبهه وجوبیه و موضوعیه را نمی گیرند یعنی با ادله خارجی اختصاص شان دادیم؛ روایات برائت هم تمام شبهات را می گیرد قبل الفحص أو بعد الفحص نهایتاً در شک در مکلف به شبهه مقرون به علم اجمالی را نمی تواند زیرا تناقض لازم می آید و عقل مانع می شود، بخاطر علم اجمالی عقل می گوید این حدیث نمی تواند این مورد را شامل شود در نتیجه روایات برائت تمام اقسام شبهه را می گیرد الا مواردی که به خاطر دلیل عقلی و دلیل خاص خارج می شود نتیجتا با ملاحظه این مطلب اخصیت مطلق وجود ندارد روایات احتیاط از جهتی عام و از جهتی خاص هستند یعنی عموم خصوص من وجه است که ماده اجتماع آن بحث ما نحن فیه و مرکز ثقل بحث ما یعنی شبهه تحریمیه بدویه بعد الفحص است روایات احتیاط می گویند احتیاط و روایات برائت می گویند برائت که تقابل بین این دو می شود تقابل تناقضی و تعارض بوجود می آید .

بعد از این بیان، نوبت آن است که چگونه باید این مساله را علاج نمود.

و صلی الله علی محمد و اله الطاهرین