موضوع: اصول عملیه/شبهات بدویه /ادله اخباریین

خلاصه مباحث گذشته :

بعد ما تم الکلام فی عمدة ادلة الاصولیین علی البرائة فی الشبهات البدویه هان الوقت بالبحث عن ادلة الاخباریین علی الاحتیاط و وقع البحث فی ثلاثة مقامات

در سال گذشته ادله اصولیین را در برائت و شبهات بدویه بالاخص شبهه تحریمیه ذکر کردیم و به این نتیجه رسیدیم که ادله اصولیین کتاب و سنت و عقل سه دلیل مستحکم هستند بر اجرای برائت در شبهات بدویه اعم از وجوبیه و تحریمیه که البته همانطور که بیان شد مرکز نزاع بین اخباری و اصولی شبهات بدویه تحریمیه است .

لازم به ذکر است که اخباریین، گروهی از پیروان مکتب اهل بیت علیهم صلوات الله هستند که در مقابل اصولیین قرار گرفته اند و شخصیت های محترم ، شیعه و متدین می باشند نهایتاً گرایش فکری آنها در بحث برداشت احکام دین از کتاب وسنت در مواردی با اصولیین اختلاف دارد و این اختلاف از نوع رحمانی است اِختِلافُ اُمَّتی رَحمَةٌ [[1] ] و مورد ما نحن فیه یکی از مصادیق واضح اختلاف علمای شیعه در نوع برداشت آنها از منابع وحیانی است لذا نگاه منفی پیدا کردن به اخباریین کار درستی نمی باشد ؛ این اختلافات در طائفه علمای شیعه قدیم و جدید می تواند وجود داشته باشد اما با محوریت محبت و احترام که متاسفانه در طول تاریخ بویژه در اواخر عصر ما گاهی بُعد اخلاق و ادب بین مریدان فقها و علما رعایت نمی شود.

یکی از شعوب اختلاف در بحث فروع دین است تحقیق و پژوهش پیرامون فروع دین و برداشت و استنباط احکام شریعت بوسیله ادله اربعه در این قسمت نیز شخصیت های بزرگی از علمای اخباری را داریم که بخاطر اخلاص و توجه به عبودیت و تدین این راه را رفته اند و ممکن است در هر فرقه فقهی کسی را با ادله متقن متهم کنند که فریب خورده اجانب است اما غالب اختلافات بین علمای تشیع اختلافات علمی است که روی تشخیص وظیفه و یافتن مطلبی که به آن رسیده اند ، اختلاف دارند از آنجا که این نوع اختلاف برای خدا است دعوای نزاعی بدگمانی و سوءظن در آن نیست لذا لازم است طلاب علوم دین به این نکته دقت و توجه داشته باشند و اختلافات علما را در ابعاد علمی با بعضی مسائل سیاسی مخلوط نکنند .

و اما دانستیم بحث در برائت در شبهات بدویه دارای سه مقام است :

مقام اول : ادله اصولیین در حکم به برائت در شبهات بدویه که در گذشته به آن پرداختیم و توضیحات کامل داده شد

مقام دوم : ادله اخباریین در منع از برائت در شبهات بدویه که به آن می پردازیم

مقام سوم : جمع بین دو ادله و نتیجه گرفتن از دو گروه که سیاتی ان شاالله

با این نگاه می رویم سراغ ادله اخباریین در شبهات بدویه بویژه شبهه تحریمیه؛ اخباریین به سه دلیل (کتاب و سنت و عقل) برای منع از برائت در شبهات بدویه استدلال می کنند

در خصوص کتاب و قرآن به سه طائفه از آیات استدلال شده است :

طائفه اول : آیاتی که دلالت دارند بر عدم قبول قول به غیر علم که نهی می کند از اینکه مسلمان قولی را انتخاب کند که همگام با علم و معرفت نیست ﴿لا تَقۡفُ مَا لَیسَ لَکَ بِه عِلۡم﴾ [[2] ] آیه نهی می کند از دنبال و پیروی کردن نظریه ای که بر مبنای علم نباشد و همچنین هر آیه ای که این مضمون از آن بدست آید مانند ﴿اِنَّ الظَّنَّ لا یُغنِی مِنَ الحَقِّ شَیئاً﴾ [[3] ]

طائفه دوم : آیاتی که نهی می کنند از اینکه انسان خودش را با دست خودش به هلاکت بیندازد ﴿ وَلا تُلقُوا بِاَیدِیکُم اِلَی التَّهلُکَةِ ﴾ [[4] ] خود رابا دست خود به هلاکت نیندازید

طائفه سوم : آیاتی که دلالت و امر به تقوا دارند ﴿ فَاتَّقُوالله مَا اسۡتَطَعتُم﴾ [[5] ]

استدلال به طائفه اول:

اگر بخواهید در شبهات بدویه، برائت جاری کنید این برائت می شود فتوای بدون علم و نظریه توأم با جهل لذا باید احتیاط نمود و نظر به حرمت نداد زیرا آیه می گوید "لا تقف" تبعیت نکنید از چیزی که علم ندارید

کیفیت استدلال به این آیه شریفه همین است که اخباری ادعا دارد اصولی وقتی برائت جاری می کند نظری می دهد که پشتوانه علمی ندارد و قرآن این مساله را نهی می کند در نتیجه برائت نباید جاری شود؛

پاسخ به این استدلال :

ضعف و پاسخ از این استدلال واضح است و آن اینکه هیچ اصولی نیست مگر اینکه بر اساس حجت فتوا به برائت می دهد و به آن عمل می کند و هیچ اخباری نیست که بدون حجت فتوا به احتیاط دهد؛ در اینجاست که داستان اصولیین و اخباریین از تحت این آیه شریفه بیرون می آید زیرا آیه شریفه قاعده کلی را بیان می کند و اشاره به زمانی دارد که بدون پشتوانه حرفی زده شود لذا طائفه اول یعنی تمام آیاتی که دلالت دارند بر موظف بودن ما به یافتن حجت شرعی از بحث ما اجنبی بوده و ما نحن فیه را در برنمی گیرند.

طائفه دوم سیاتی ان شاالله ...

و صلی الله علی محمد و اله الطاهرین