موضوع : بررسی حجیت خبر واحد //عقل

یکی از ادله حجیت مطلق ظن عبارت بود از قیاس اقترانی حملی،ظن به تکلیف ملازم است با ظن به ضرر و دفع ضرر مظنون نیز عقلا واجب است. توضیح داده شد و با بیان دیگر امروز عرض میکنم که جواب از این استدلال متوقف است بر اینکه بدانیم مراد از صغری و کبری چیست.

اگر مراد و مقصود از صغری ضرر اخروی باشد که تنها همین جا به کار میآید به تعبیر دیگر قیاس اقترانی حملی در صورتی مفید فائده است و در راستای غرض و مقصود مستدل میباشد که مراد از صغری ضرر اخروی باشد ظن به تکلیف ملازم ظن به عقوبت است حال ظن به تکلیف وجوب یا تکلیف حرمت. و در کبری ضرر مظنون اخروی یجبُ دفعُه اگر پذیرفتیم که این کبری نیز لایدخل فی درزها شَعرٌ پس دفع عقوبت مظنونه و دفع عقاب مظنون واجب است حتی دفع عقاب محتمل نیز واجب است محتمل به این معنا که یقین به عدم عقاب ندارد و ممکن است 20 یا 10 درصد احتمال عقاب دهد اگر دفع ضرر محتمل اخروی (عقاب) واجب است پس دفع ضرر مظنون به طریق اولی واجب است .

آیا میشود واقعا با ظن به تکلیف منتقل شویم به ظن به عقاب ؟

آیا در حریم پژوهش و تحقیق به اینجا رسیده ایم که مخالفت با تکلیف مظنون ملازم باشد با ظن به عقاب؟

اولا باید بدانیم بین تکلیف واقعی و عقوبت ملازمه نیست اینگونه نیست که چون در عالم واقع تکلیفی هست پس من معاقب هستم (به اینگونه که شک دارم مراقبت و احتیاط نمیکنم پس معاقب هستم) آنچه در فرمولهای دقیق اصولی خواندیم این است که تکلیف باید منجز شود تا مستلزم عقوبت گردد همان مراحل چهار گانه تکلیف :اقتضا، انشا، فعلیت و تنجز تنجز بمعنای الواصل الی المکلف بدلیل معتبر .

اگر تکلیف با یک حجت پذیرفته شده (یا علم وجدانی و یا علم برهانی ) به مکلف ابلاغ شد بین تکلیف با عقوبت ملازمه است اما ظن مطلق که هنوز دلیل بر اعتبارش اقامه نیست ادعایی بیش نمیباشد؛ در اینجا صغری دلیل نیست تا بتوانیم بگوئیم چون مقدمه است و در قیاس منطقی قرار گرفته پس دلیل است در قیاس منطقی شکل اول، هم باید صغری اثبات شود و هم کبری در منطق خواندیم که در قیاس اقترانی حملی بین صغری و کبری تلازم برقرار میشود و حد وسط در قیاس برهان میشود بشرطیکه اجزاء قیاس یعنی صغری و کبری قبلا اثبات شده باشند . اینکه بگوئیم تکلیف مظنون ملازم است با عقاب اول الکلام و ما چنین چیزی نداریم بلکه تکلیف واصل آن هم بشکل کلی التکلیف الواصل بالحجة الشرعیه تکلیفی که با دلیل و حجت شرعی برسد یقینا مستلزم عقوبت است و در صورت مخالفت ملازم عقوبت است بنابراین این صغری بی اثر است و تا اخر برهان از بین رفت. اگر نشود بگوئیم مراد از این صغری ظن به ضرر اخروی است و نتوانیم این را اثبات کنیم قیاس از ریشه باطل است زیرا سالبه به انتفاء موضوع است ، صغری در قیاس اقترانی حملی نازل منزله موضوع است و اگر باطل شد میشود سالبه به انتفاء موضوع و کلا از بین میرود.

این در صورتی بود که مقصود از صغری عقاب اخروی باشد اما اگر مقصود از ضرر ، ضرر دنیوی شد وقت گذاشتن در این برهان وقت گیری است بگوئیم تکلیف مظنون ملازم است با ضرر دنیوی یعنی اگر گمان پیدا کردید به وجوب یا حرمتی و بعد مخالفت کردید ملازم است با یک ضرر دنیوی مانند نقص مالی جانی روحی و روانی کجای داستان وجوب و حرمت چنین چیزی را به ارمغان میآورد که اگر ما با وجوب یا حرمت مخالفت کردیم بدنمان یا آبرویمان از بین میرود؟ هیچ ملازمه ای نیست و تنها اثر آن مصلحت و مفسده است که مربوط به متعلق احکام است یعنی مخالفت کنید تفویت مصلحت کرده اید در متعلق یا گرفتار مفسده شده اید در متعلق .

بنابراین دلیل اول را همین جا کنار میگذاریم . دلیل دوم سیاتی ان شاالله....