موضوع : حجیت خبر واحد//سیره عقلا

تکمیل بحث سیره عقلا در باب عمل به خبر ثقه به اینجا رسید که عقلا در باب ظنون به دو صورت اظهار نظر میکنند.

1. بر مبنای عقل نظری خودشان همان چیزی را میگویند که خداوند در ایات مانعه فرموده است یعنی ما ینبغی ان یُعلم ﴿ان الظن لایغنی من الحق شیئا﴾ و یا ﴿لا تقف ما لیس لک به علم﴾

2. بر مبنای عقل عملی خود نسبت به خبر ثقه میگویند ینبغی ان یُصدّق سزاوار است تصدیق شود این روش یک حقیقت جاری است تا عصر پیامبر اسلام و ردعی در آن نیست.

اگر بخواهیم این سیره را تحلیل کنیم و گرفتار عوارض نشویم همان تحلیلی است که مانند مرحوم نائینی و مرحوم خوئی عنوان کرده اند که عقلا در سیره عملی خود خبر ثقه را علم میدانند نتیجتا عقلا دو وادی قضاوت دارند که از هم جداست.

وادی اول(عقل نظری) را شرع صریحا و لفظا بیان کرده است ﴿ان الظن لایغنی من الحق شیئا﴾ و وادی دوم(عقل عملی) را سکوت امضا نموده است به این طریق که این روش تا کنار نبی مکرم اسلام رفته است و پیامبر نه تنها سکوت کرده است بلکه خود به شیوه عقلا رفتار نموده است.

در اینجا برای اینکه این سیره را حفظ کنیم و دوباره آیات رادع به میدان نیایند باید راهی را ادامه دهیم که با اسم و رسم حکومت و تخصص تبیین میشود . مبنایی که در عرف میبینیم وقتی ثقه خبر می آورد میگوئیم درست است و مطابق با واقع است علم بر اساس اعتقاد . مثلث وثاقت و صداقت و علم که گویا در عالم اعتبار هم خانواده اند هرکجا صداقت باشد وثاقت است و هرکجا وثاقت باشد علم است در درون داستان ما نوع برخورد عقلا در مقام عمل با خبر ثقه صدق و علم است و عدم علم اصلا تصور نمیشود. با این بیان اگر بخواهیم سیره عقلا را بپذیریم باید یا قائل به حکومت شویم و یا قائل به تخصص در تخصص بحث وجدانی است و ممکن است نتوانیم آن را وجدانی کنیم اما حکومتاً یعنی اعتباراً و تعبداً عقلا عدم علم نمیشمارند و با او معامله علم میکنند بنابراین این سیره را تمام کسانی که در وادی حجیت خبر ثقه فتوا و نظر داده اند مهمترین دلیل میدانند و حتی اعتبار ادله دیگر را نیز بخاطر سیره عقلا میدانند.

وقتی این مساله ثابت شد همانطور که در وادی نظر ﴿ان الظن لایغنی من الحق شیئا﴾ شد یک کبرای کلی که گاهی تخصیص میخورد در وادی عمل نیز علم دانستن خبر ثقه کبرای کلی است و گاهی تخصیص میخورد، سیره عقلا میگویند خبر ثقه حجت است و گاهی شارع میگوید در اینجا ثقه نیست و تخصیص میخورد.

هذا تمام الکلام در ادله ثلاثه کتاب و سنت و اجماع

آخرین دلیل دلیل عقل است استدلال به حکم عقل در حجیت خبر واحد که سیاتی ان شاالله...