موضوع : حجیت خبر واحد// سیره عقلا

بعد ما ظهر ان عمدة الادله علی حجیت الخبر الواحد هی طریق العقلا و این سیره مستمر است تا زمان معصوم و از طرفی رادع سیره نیز محرز نشد و در ادمه به اینجا رسیدیم که مرحوم آخوند از طریق دور دو بحث مهم را گذراند یک مرتبه دور را برای از بین بردن رادعیت آیات ذکر کرد و در مرتبه دوم دور را بعنوان ان قلت مزاحم برای حجیت خبر واحد که در نتیجه گفت دور نیست زیرا توقف دو طرف بر هم در یک جهت نیست. دور مانند اجتماع ضدین است در یک موضوع واحد من جمیع الجهات . در اینجا مرحوم دور را از بین برد و گفت حجیت خبر واحد توقف دارد بر عدم ثبوت رادعیت (تخصیص ظاهری) ولی عدم رادعیت توقف دارد بر تخصیص واقعی.

در ادامه باید بگوئیم این فرمایش مرحوم آخوند کاری سلیقه ای است و دور را از بین نمیبرد و ان قلت دوم را دفع نمیکند و برای رفع این اشکال بر میگردیم به فرمایش مرحوم نائینی که فرمود راه شیخ و آخوند طولانی است و تخصیصی شده اند وبا فرض اینکه ماهیت کار در مانحن فیه تخصیص نیست زیرا سیره عقلا در مانحن فیه وقتی به خبر ثقه برخورد میکنند آن را عدم علم نمیدانند و برخورد ظن ندارند و از طرفی فرمایش خداوند مانند ان الظن لایغنی من الحق شیئا اصلا قابل تخصیص نیستند و دشمن جهل و عدم العلم هستند کلمه شیئا تمام را شامل میشود هم اصول و هم فروع پس چطور عقلا میگویند ظن را بما هو ظن قبول داریم؟ لذا بر میگردیم به بحثی که قبلا باز کردیم تحت عنوان مثلث صدق و تصدیق و ثقه انصافا عقلا به هرجهت وجداناً برهاناً یا تعبداً خبر ثقه را علم و صدق میدانند وبا عنوان علم و عدم جهل از آن یاد میکنند.

پس اینجاست که راه مرحوم نائینی اقرب الی الواقع است که نیاز به رفتن به سمت تخصیص نداریم زیرا اولا ان الظن لایغنی را نمیشود تخصیص زد و ثانیا سیره عقلا جنبه شارحیت دارد و مانند اکرم العلما الا زیدا بیان تحکمی ندارد (تخصیص یعنی تحکم در حکم) عقلا در سیره بر اساس یک سبک عملیاتی به خبر ثقه عمل میکنند با پشتوانه عقل عملی ینبغی أن یُحترم در سیره عقلا سبک عملیاتی خالص نیست بلکه عملی هست که یقینا پشتوانه عقل دارد .سیره عقلا بما هم عقلا یعنی عقل اینجا حکم میکند ینبغی ان یُصدق الثقه .

با این بیان که اقرب الی الواقع است عقلا سبک رفتارشان با خبر ثقه سبک رفتار علمی است حال شما میتوانید بحث تخصص را مطرح کنید و بگوئید وجدانا علم میدانند یا حکومت را مطرح کرده و بگوئید بر اساس تعبد و برهان علم میدانند .سخن عقلا در عقل نظری همین است که یُعلم ان الظن لایغنی من الحق شیئا و در عقل عملی میگویند ینبغی ان یُصدّق . عقلا در عالم اعتقاد عملی خبر ثقه را علم میدانند و دیگر ان الظن لا یغنی او را شامل نمیشود که تخصیص بخواهد.

بنابراین مختار در مانحن فیه این میشود که مبنای مرحوم نائینی در اینجا مستحکم است و تنها برهان و روشی که انسان میتواند اطمینان کند و گرفتار درگیری نشود همین مسلک است .

به بیانی اگر ما سیره عقلا راپروراندیم و پذیرفتیم و آن را تا زمان پیامبر بردیم و اثبات شد جاری و ساری است الا ما خرج بالدلیل مثلا در صفات باریتعالی و یا قضا و قدر داریم که معصومین فرموده اند داخل نشوید بحر عمیق که گمراه تر میشوید و یادر جاهایی شریعت میگوید عقل شما به کار نمیآید و راه عقل و علم شما جهل مرکب است یحسبون انهم یحسنون صنعا

هذا تمام الکلام در بحث سیره عقلا و اخرین مرحله عقل است که سیاتی ان شاالله...