موضوع: بررسی حجیت خبر واحد

رابطه ادله حجیت خبر واحد با اصل اول در تعبد به ظنون نسبت به اینها چیست.

4 نسبت تصورشد: تخصیص، حکومت، ورود و تخصص.

حساسیت درخصوص این نسبتها بحث را خیلی طولانی میکند آنچه که از محقق نائینی رضوا ن الله تعالی علیه ذکر شد در خصوص سیره عقلا.

ادله حجیت خبر واحد بر دوقسم است لفظی و لبّی. ادله لفظی مانند ایات و روایات متواتره اینها نسبتشان با ادله مانعه یا تخصیص است یا حکومت ویا ورود. اما لبّی خصوصا سیره عقلا میتواند نسبت تخصص باشد همانطور که ذکر شد

در رابطه با ادله لفظیه درآینده بحث خواهیم کرد. درخصوص سیره عقلا نکته ای را عرض میکنم

اگر دلیل حجیت خبر واحد سیره عقلا باشد.گفتیم که سیره عقلا دوقسم شد 1. سیره عقلا درخصوص مسائل معنوی دین مانند فروع دین 2. سیره عقلا درخصوص زندگی روزمره خودشان که ما به مورد دوم کاری نداریم در مورد اول هم سیره عقلا در امور معنوی تبدیل میشود به سیره متشرعه و سیره متشرعه متصل میشود به زمان معصومین و این سیره باید ممزات وحی باشد تابشود دلیل شرعی. در چه صورت

ممزات است ؟ در صورتی که ردعی یا منعی از طرف معصومین یا کتاب و قران وارد نشده باشد فسیرة المتشرعه دلیل شرعیٌ اذاتصلت الی زمن المعصوم علیه السلام ولم تردع عنها فی زمنهم بحیث تکون ممزاة من قبلهم علیهم صلوات الله با چنین فرضی که مفروض است و کاملا مسجّل لقائل ان یقول که ایات ناهیه و روایاتی که قبلا ذکرشد "رادعةٌ لسیره " اینها رادع سیره هستند.

لذا سیره عقلا که تبدیل میشود به سیره متشرعه ممزا بودنش ثابت نیست بله ایات ناهیه رادع هستند . این یک مشکلی است که اگر در آینده سیره عقلا را انتخاب کردیم بعنوان دلیل که مهمترین دلیل هم هست برحجیت خبر واحد با ردع ایات ناهیه چکار باید کرد؟ اگر بخواهیم سیره متشرعه را حفظ کنیم و ایات رادعه را هم حفظ کنیم " یلزم دور " دور پیش میآید چوم اگر ایات شریفه بخواهند رادع باشند از سیره رادعیتشان توقف دارد بر اینکه سیره متشرعه مخصص ایات نباشد چون در کلام مشهور فقها و اصولیین میگویند سیره مخصص ایات ناهیه است ا

گر خاطرتان باشد دربحث قبل گفتیم سلمنا این ایات عموم داشتته باشند ادله حجیت خبر واحد آنها را تخصیص میزند و مهمترین دلیل هم سیره است پس رادعیت و مانعیت ایات ازسیره توقف دارد بر اینکه سیره مخصص ایات نباشد چون اگر مخصص باشد که نمیتواند رادع باشد از آنطرف هم عدم تخصیص سیره توقف دارد بر رادعیت ایات که این میشود دور .

در این حال علاج کار چیست؟ در اینجا اگر باهمین نگاه ورود پیدا کنیم که سیره متشرعه بایدبرود عقب تا امضا شود عقب که میرود میبینیم ایات و روایات است که میگویند ﴿ان الظن لا یغنی من الحق شیئا﴾ این چطور امضا میشود؟ از یکطرف میخواهیم حجیت خبر واحد را نگهداریم و از طرفی میخواهیم قاعده اولی را هم حفظ کنیم حفظ هر دو متلزم دور است. رادعیت ایات توقف دارد بر عدم تخصیص و عدم تخصیص هم توقف دارد بررادعیت ایات

مرحوم میرزای نائینی رضوان الله تعالی علیه از راه حکومت وارد شده است و میگوید شما چه بخواهید و چه نخواهید ادله حجیت خبر واحد شارحند و حاکم یعنی تصرف در موضوع دارند.وقتی تصرف درموضوع میکنند پس میشود شارح و سیره میشود محکوم و هیچگاه محکوم نمیتواند تاثیر گزار باشد درحاکم.کار دست ادله شارحه است و بناء عقلا هم تصدیق میکنند اگر ما گفتیم ادله حجیت خبر واحد حاکمند یعنی شارح هستند (شارح همیشه بر مشروح و حاکم بر محکوم مقدم است )ادله حجیت خبر واحد حاکم است بر ادله مانعه وقتی حاکم است یعنی ادله مانعه محکوم است و جایگاهی برای تاثیرگزاری ندارد.

ما به این خواهیم رسید که ادله حجیت خبر واحد شرح هستند وجنبه توضیح موضوع دارند و کاری به حکم ندارند ما را بجایی میرسانند که میگویند خبر واحد اصلا ظن نیست حالا یا با لسان حکومت یا با لسان ورود که علم است و باید با آن معامله علم کنیم و الغاء احتمال خلاف کنیم و بعنوان شارحات وبینات اینها را بپذیریم و مقدم کنیم بر ادله ناهیه. درست است که ﴿ان الظن لایغنی من الحق شیئا﴾ یک اصل موسس کاملا منسجمی است که در تمام زوایای زندگی بشر قابل جریان است الا اینکه شارع مقدس در باب فروع دین این 20 درصد احتمال خلاف را میگوید ملغی بدان و علم حساب کن . هذا تمام الکلام در بحث نسبت سنجی بین اصل اولی در باب تعبد به ظن و ادله حجیت خبر واحد که البته تفصیلش و روشن شدنش در هنگام مطرح کردن ادله یک به یک بررسی میکینم.