نکاتی پیرامون زکات فطره:

 زمان زکات فطره قبل از حرکت به سمت نماز عید است. قبل از حرکت باید این زکات را یا به فقیر بدهند و یا در صندوق مخصوص جمع آوری این زکات تحویل دهند. اگر فقیر معینی در دسترس نیست می توان به نیّت او کنار گذاشت و بعد به سمت نماز عید حرکت کرد. خداوند در قرآن می فرماید: قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَكَّى وَ ذَكَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلَّى [1] یعنی رستگاری و فلاح مخصوص کسانی است که اول زکات فطره را می دهند و تکبیرات مخصوص را گفته بعد به سراغ نماز می روند. فاء در (فَصَلَّى) این ترتیب را می رساند.

 سؤال می شود که آیا می توان فطریه را از شهری به شهر دیگر فرستاد. جواب این است که این کار خلاف احتیاط است و مادامی که در شهر خودشان نیازمندی است نباید آن را در جای دیگر خرج کنند.

 همچنین سؤال می شود که آیا می شود زکات فطره را برای ساختن مسجد یا تعمیر آن مصرف کنند. جواب این است که این کار هم جایز نیست. زکات فطره مخصوص نیازمندان است.

 همچنین سؤال می شود که کسانی که به واسطه ی عذری روزه ی ماه رمضان را نگرفته اند آیا زکات فطره بر آنها هم واجب است. جواب این است که آری زکات فطره مخصوص همگان است حتی اگر کسی به سبب مسافرت، مرض، بارداری و یا شیردادن به فرزند همه و همه باید زکات فطره را بدهند.

 اگر کسی پدر و مادر و یا فرزندانش نیازمند باشند نمی تواند زکات فطره را به آنها بدهد زیرا اینها واجب النفقه ی او هستند. از این رو زکات فطره را می توان به برادر، عمو و سایر بستگانی که واجب النفقه ی فرد نیستند و احتیاج دارند داد.

 هنگام دادن زکات فطره لازم نیست که بگویند این زکات فطره است بلکه می توان آن را به صورت هدیه به مستمندان داد.

 کفاره ی روزه برای کسانی که بیمار و ناتوان هستند به مقدار هر روز هزار تومان است. بله اگر کسی عمدا روزه را خورده باشد او باید برای هر روز کفاره ی شصت مسکین را بدهد که شصت هزار تومان می شود. آن را هم باید به کسی داد که بدانیم یقینا صرف خریدن نان می کند. به عنوان نمونه دار الایتام هایی هست که هزاران یتیم را تحت پوشش قرار می دهند. ما وقتی مبالغ هنگفت کفاره را دریافت می کنیم به این مراکز می دهیم و می گوییم آن را برای نان یتیم ها مصرف کنند.

 ممکن است جایی دار الایتام نباشد ولی مستضعفینی را تحت پوشش قرار می دهند. می توان مبلغ کفاره را به آنها داد و گفت که خرج نان مستضعفان کنند و الا مشکل است کسی بتواند برای هر روز شصت فقیر پیدا کند و بداند که از آن پول نان می خرند.

 نماز عید هم بسیار مهم می باشند هرچند مستحب می باشد. نماز عید از شعائر مهم اسلام است و از مستحبات بسیار مؤکد می باشد. در نماز عید می گوییم: أسألك بحق هذا اليوم الذي جعلته للمسلمين عيدا و لمحمد صلى الله عليه و آله ذخرا و شرفا [و كرامة] و مزيدا [2] یعنی خداوندا! این روز را روز عید ما قرار دادی و برای پیغمبر اسلام مایه ی شرف، عزت و عظمت و ذخیره ای برای یوم المعاد و اضافه ای در شکوه و عزت السلام قرار داده ای.

 نماز روز عید مایه ی شرف و عزت اسلام است. نماز باشکوه روز عید مایه ی عزت اسلام و اتحاد مردم می باشد.

 

 بحث قرآنی:

 موضوع: آیه ی 40 سوره ی احزاب

 خداوند متعال در آیات 40 سوره ی احزاب می فرماید: ما كانَ مُحَمَّدٌ أَبا أَحَدٍ مِنْ رِجالِكُمْ وَ لكِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَ خاتَمَ النَّبِيِّينَ وَ كانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْ‏ءٍ عَليماً [3]

 این آیه می گوید که رسول خدا (ص) خاتم انبیاء است و هر کس بعد از او ادعای پیغمبری کند شیاد و دروغگو است. بنا بر این آئین پیامبر اکرم (ص) تا روز قیامت باقی و برقرار است.

 در اینجا سؤالی مهم و علمی مطرح می شود و آن اینکه می گویند جامعه ی بشریت دائما در حال تغییر است و مطالب و مسائل و نیازهای تازه ای به آن افزوده می شود. چطور می شود که این مسائل در حال تغییر باشد ولی دین ثابت و غیر متغیر باشد؟

 این سؤال، جواب روشنی دارد و آن اینکه انسان هرچند خودش درحال تغییر است ولی یک سری خواسته هایی دارد که ثابت باقی می ماند مانند اینکه انسان نیاز به غذا دارد. این نیاز ثابت است هر چند غذاها هر روز عوض می شوند. همچنین انسان نیاز به لباس دارد و لباس ها تغییر می کنند، نیاز به همسر دارد ولی مراسم آن در هر عصر تغییر می کند. انسان نیاز به امنیت دارد ولی طرز تحصیل امنیت و راهکارهای آن دائما تغییر می کند. همچنین است نیاز انسان به علم، که علوم در حال تغییر هستند.

 بنا بر این در کنار این متغیرها، چیزهای ثابتی نیز وجود دارد. احکام اسلام دارای برنامه هایی اصولی، کلی جاودانه و غیر قابل تغییر هستند که هماهنگ با اصول خواسته های ثابت انسان است.

 این نکته را با ذکر چند مثال شفاف تر می کنیم:

 مثال اول: در عصر ما انواع شرکت ها به وجود آمده است. شرکت های مختلفی که هر کدام شرایط مختلفی دارند. معاملات تازه ای پیدا شده است و حتی کار به جایی رسیده است که یک خانه در مشهد به ده نفر فروخته می شود ولی هر کدام مالک یک ماه از سال می باشند. یعنی من فقط مالک در ماه مهر هستم و دیگری مالک آن در ماه آبان و هکذا. یعنی مشاع به حسب زمانی نه مشاع به حسب اجزاء.

 در اینجا می بینیم که اسلام در یک قانون کلی می گوید: يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُود [4]

 یعنی ای کسانی که ایمان آوردید قرارداد خود را محترم بشمارید و به آن عمل کنید. بنا بر این اگر قرارداد شفاف باشد و مبهم نباشد، طرفین عاقل باشند و در این قرارداد کلاهبرداری وجود نداشته باشد آن قرارداد صحیح و لازم الاجراء است. بنا بر این به نظر ما بیع زمانی صحیح است.

 همچنین می توان برای استنباط حکم مزبور به آیه ی يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تَأْكُلُوا أَمْوالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْباطِلِ إِلاَّ أَنْ تَكُونَ تِجارَةً عَنْ تَراضٍ مِنْكُم‏ [5] و احادیث وارده تمسک کرد.

 مثال دوم: اسلام می گوید که کسی نباید به دیگری ضرر برساند. اصل این قانون از اینجا شروع شد که یک نفر انصاری بود که باغی داشت و چند درخت نخل در آن بود. فردی منافق به نام سمرة بن جندب هم در آن باغ درختی داشت و برای رسیدگی به درخت خود بدون اجازه وارد باغ می شد. مرد انصاری به او تذکر داد که هنگام ورود به سبب اینکه خانواده ی او در باغ زندگی می کردند به آنها خبر دهد. سمره از انجام این کار امتناع کرد و گفت برای رفتن به سراغ ملک خود چرا باید از شما اجازه بگیرم. مرد انصاری به رسول خدا (ص) شکایت کرد و ایشان به سمره فرمود: اجازه بگیر و وارد شو. او قبول نکرد. فرمود: حاضری یک درخت خوب در جای دیگر به تو دهم و آن درخت را رها کنی. او باز قبول نکرد. رسول خدا (ص) حاضر شد چند درخت دیگر در ازای آن به او بدهد ولی او قبول نکرد. وقتی چنین شد رسول خدا (ص) فرمود: درخت نخل را بکنید و در مقابل او بیندازید زیرا در محیط اسلام ضرر و ضراری وجود ندارد: فَإِنَّهُ لَا ضَرَرَ وَ لَا ضِرَار. [6]

 این قانون امروزه هم وجود دارد به این معنا که اگر کسی بخواهد خانه ای بسازد که به دیگری ضرر وارد شود و هر نوع کار دیگری که موجب اضرار به دیگران شود ممنوع و حرام است. مصداق ها در این مورد ممکن است عوض شود ولی قانون کلی آن ثابت و پابرجا باقی می ماند.

 بر این اساس درست کردن بازار سیاه برای از بین بردن تاجرین جزء حرام است و به همین دلیل است که احتکار کردن نیز حرام و ممنوع می باشد همچنین است اگر کسی در بازار بورس کاری کند که منافع آن نصیب خودش شود و مضرات آن گریبان گیر افراد جزء شود.

 مثال سوم: ما قانونی داریم به نام وجود حفظ نظم یعنی جامعه باید منظم باشد. این قانون هرگز کهنه نمی شود با این حال مسائل جدید و مستحدثه ای پیدا می کند. بر این اساس رعایت قوانین راهنمایی و چراغ قرمز، پارک ممنوع و امثال آن شرعا واجب است. حتی اگر کسی رعایت کند و جریمه شود، آن جریمه هم شرعی است زیرا کسی که از قانون تخلف کند باید تعزیر شود که یکی از انواع آن تعزیر مالی است که همان جریمه کردن می باشد.

 

 ماه رمضان در حال تمام شدن است. امام سجاد علیه السلام در دعای چهل و پنج صحیفه هنگام خداحافظی با این ماه عرض می کند: السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا شَهْرَ اللَّهِ الْأَكْبَرَ وَ يَا عِيدَ أَوْلِيَائِهِ الْأَعْظَمَ [7]

 یعنی سلام بر تو ای ماه بزرگ خدا و عید اولیاء خدا. این سلام به معنای خداحافظی است یعنی ای ماه و ای عید اولیاء الله خداحافظ.

 سپس ادامه می دهد: السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا أَكْرَمَ مَصْحُوبٍ مِنَ الْأَوْقَاتِ وَ يَا خَيْرَ شَهْرٍ فِي الْأَيَّامِ وَ السَّاعَاتِ [8]

 یعنی سلام بر تو ای همنشین گرامی و ای بهترین ماه ها و ای بهترین ایام و ساعات.

 السَّلَامُ عَلَيْكَ مِنْ شَهْرٍ قَرُبَتْ فِيهِ الْآمَالُ وَ يُسِّرَتْ (نشرت) فِيهِ الْأَعْمَالُ [9]

 یعنی سلام خدا بر تو ای ماهی که آرزوها و حاجات ما نزدیک شد و اعمال ما گسترش پیدا کرد.