موضوع: آیه ی 30 و 31 سوره ی احزاب

 خداوند متعال در آیات 30 و 31 سوره ی احزاب می فرماید: يا نِساءَ النَّبِيِّ مَنْ يَأْتِ مِنْكُنَّ بِفاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ يُضاعَفْ لَهَا الْعَذابُ ضِعْفَيْنِ وَ كانَ ذلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسيراً [1]

 وَ مَنْ يَقْنُتْ مِنْكُنَّ لِلَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تَعْمَلْ صالِحاً نُؤْتِها أَجْرَها مَرَّتَيْنِ وَ أَعْتَدْنا لَها رِزْقاً كَريماً [2]

 این آیات نیز در ادامه ی بحث در مورد همسران پیامبر (ص) می باشد.

 

 برای تفسیر این آیات به مقدمه ی کوتاهی اشاره می کنیم: ارزش و اهمیت کار انسان بستگی به پنج چیز دارد:

 1- کمیت آن (مثلا در ساختمان مسجد و درمانگاه کمیت آن و اینکه صد و پنجاه متر است یا هزار متر در ارزش آن تأثیر دارد.)

 2- کیفیت آن (مسجد مزبور با پول حلال ساخته می شود یا حرام، ساختمان آن محکم است یا سست و مانند آن.)

 3- محل و موقعیت آن (مسجد و درمانگاه فوق در محلی است که محرومان و نیازمندان زندگی می کنند یا در جایی است که چندان احتیاجی به آن نیست.)

 4- زمان آن (در چه زمان ساختمان درمانگاه ساخته شده است آیا در زمانی بوده که ضرورت در ساخت آن وجود داشت یا زمانی که چنین ضرورتی نبود.)

 5- کسی که آن کار را انجام داده است (گاه فرد ثروتمندی که بسیار متمول است مسجدی کوچک می سازد که به او خرده می گیرند زیرا به راحتی می توانست بزرگتر بسازد ولی گاه فردی زحمت کش و کم پول همان مسجد کوچک را می سازد که همه او را تحسین می کنند.)

 با شناخت این امور پنج گانه به تفسیر دو آیه ی فوق می پردازیم. خداوند در آیات قبل زنان پیامبر اکرم (ص) را از تجمل پرستی و دنیا طلبی نهی کرد و در این آیات به ایشان می فرماید: ای زنان پیامبر (ص) کسی که از شما فاحشه (که در لغت به معنای کار زشت است چه غیبت باشد یا تهمت و کارهای زشت دیگر) آن هم فاحشه ی آشکار را انجام دهد خداوند عذاب او را دو یا چند برابر می کند و انجام این کار برای خدا آسان است و خیال نکنید که چون همسر رسول خدا (ص) هستید خدا از عذاب شما شرم می کند.

 در مقابل، اگر کسی از شما خدا و رسولش را اطاعت کنند (یقنت از ماده ی قنوت به معنای اطاعت از خدا است) و علاوه بر آن عمل صالح هم انجام دهد اجر او را دو برابر می کنیم و یک جایزه ی اضافه هم به او می دهیم که همان رزق کریم و روزی پر ارزش است. (وَ أَعْتَدْنا لَها رِزْقاً كَريماً)

 علت دو برابر شدن کیفر و ثواب برای زنان پیامبر به دلیل این است که آنها الگو هستند و زنان دیگر امت به آنها نگاه می کنند و در اعمال به آنها اقتدا می نمایند. بنا بر این یک ثواب، برای خود عمل است و ثواب دیگر برای الگو بودن و همچنین است در مورد کیفر. اشخاص مختلف به تفاوت شخصیتشان از خدا ثواب و کیفر دریافت می کنند.

 برای توضیح این مطلب به چند حدیث اشاره می کنیم:

 

 حدیث اول: عَنْ حَفْصِ بْنِ غِيَاثٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ يَا حَفْصُ يُغْفَرُ لِلْجَاهِلِ سَبْعُونَ ذَنْباً قَبْلَ أَنْ يُغْفَرَ لِلْعَالِمِ ذَنْبٌ وَاحِدٌ. [3] یعنی یک گناه عالم از هفتاد گناه جاهل سخت تر و کیفر آن هم شدیدتر است. زیرا فرد عالِم برای دیگران الگو است و اگر گناهی انجام دهد ما بقی می گویند که او هم مانند ما آن عمل را انجام می دهد در نتیجه ما هم با راحتی بیشتر می توانیم انجام دهیم.

 

 حدیث دوم:ٍ عَنْ أَبِي الْجَارُودِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّمَا يُدَاقُّ اللَّهُ الْعِبَادَ فِي الْحِسَابِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَلَى قَدْرِ مَا آتَاهُمْ مِنَ الْعُقُولِ فِي الدُّنْيَا [4] یعنی هر قدر عقل انسان بیشتر باشد حسابش هم سخت تر می باشد.

 

 حدیث سوم: عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ ع أَنَّهُ قَالَ لَهُ رَجُلٌ إِنَّكُمْ أَهْلُ بَيْتٍ مَغْفُورٌ لَكُمْ قَالَ فَغَضِبَ وَ قَالَ نَحْنُ أَحْرَى أَنْ يَجْرِيَ فِينَا مَا أَجْرَى اللَّهُ فِي أَزْوَاجِ النَّبِيِّ ص مِنْ أَنْ نَكُونَ كَمَا تَقُولُ إِنَّا نَرَى لِمُحْسِنِنَا ضِعْفَيْنِ مِنَ الْأَجْرِ وَ لِمُسِيئِنَا ضِعْفَيْنِ مِنَ الْعَذَابِ ثُمَّ قَرَأَ الْآيَتَيْنِ [5] در این روایت فردی به امام سجاد علیه السلام عرض کرد: خوشا به حال شما که مشمول رحمت خداوند هستند. امام علیه السلام متأثر شد و فرمود: اشتباه کردی مگر درباره ی همسران پیامبر نخواندی که مجازات آنها هم مانند ثوابشان دوبرابر است ما از زنان پیامبر اکرم (ص) به این آیه سزاوارتر هستیم. یعنی اگر ما هم عمل خلافی انجام دهیم یقینا مجازاتش شدیدتر است.

 

 ما در اینجا به پنج نکته که در اعمال انسان ها معیار برای ارزش است اشاره می کنیم:

 1- مراتب علمی: هر اندازه که علم بیشتر باشد مسئولیت سنگین تر می شود و در نتیجه اعمال متفاوت می شود و ثواب و عقاب بیشتر می شود. مراد از علوم، علوم دینی نیست بلکه علوم دیگر را هم شامل می شود. اساتید دانشگاه و دانشجویانی که تحصیل کرده اند نیز مشمول این قاعده هستند. مردم از افراد باسواد انتظار بیشتری دارند. هم انتظار خلق خدا و هم انتظار خالق که خداوند است بیشتر می شود.

 2- پست های اجتماعی و سیاسی: اگر یک رئیس جمهور و یا یک وزیر و یا یک مدیر کل مرتکب خلافی شود با اینکه یک فرد عادی همان خلاف را مرتکب شود بسیار فرق می کند. بین یک مجری صدا و سیما در مورد مذاهب مذهبی و یک فرد عادی که یک خلافی را مرتکب می شوند فرق است.

 3- سن و سال: یک جوان ناآزموده و کم تجربه اگر خلافی مرتکب شود با یک پیر کهنسال که همان خلاف را مرتکب می شود فرق دارد.

 4- موقعیت های مذهبی افراد: موقعیت خطیب و یا یک مداح با یک فرد عادی فرق دارد. اگر مردم ببینند که مداح و خطیب در خارج، عمل خلافی انجام می دهد مردم آن را قبیح تر می دانند. همچنین کسانی که به حج و یا عتبات می روند مردم انتظار ندارند که آنها خلافی را که افراد به حج نرفته انجام می دهند را مرتکب شوند.

 5- شیعه ی علی علیه السلام بودن: مردم جهان انتظاراتی که از شیعیان دارند از دیگران ندارند زیرا می گویند: اینها ادعا دارند که دنباله رو کسی هستند که می گوید: اگر آسمان و زمین را به من بدهند تا پوست جویی را از دهان مورچه ای به ناحق بر دارم این کار را نخواهم کرد. بنا بر این اگر کسی که این ادعا را دارد ولی اهل رشوه و ناحق کردن حقوق مردم باشد از او انتظار ندارند.

 

 در روایات معصومین روی این مسأله تأکید شده است به عنوان نمونه در روایتی می خوانیم که یکی از دوستان امام صادق علیه السلام می فرماید: خدمت ایشان بودم و فردی از دوستان حضرت از منطقه ی دوری که محل شیعیان بوده است از راه رسید و بر حضرت وارد شد. امام صادق علیه السلام فرمود: كَيْفَ مَنْ خَلَّفْتَ مِنْ إِخْوَانِكَ یعنی برادران شیعه ی تو در چه حالی هستند؟ او عرض کرد که انسان های خوب و درستکاری هستند. حضرت به عنوان آزمایش پرسیدند: كَيْفَ عِيَادَةُ أَغْنِيَائِهِمْ عَلَى فُقَرَائِهِمْ فَقَالَ قَلِيلَةٌ قَالَ وَ كَيْفَ مُشَاهَدَةُ أَغْنِيَائِهِمْ لِفُقَرَائِهِمْ قَالَ قَلِيلَةٌ قَالَ فَكَيْفَ صِلَةُ أَغْنِيَائِهِمْ لِفُقَرَائِهِمْ فِي ذَاتِ أَيْدِيهِمْ فَقَالَ إِنَّكَ لَتَذْكُرُ أَخْلَاقاً قَلَّ مَا هِيَ فِيمَنْ عِنْدَنَاخلاصه اینکه پرسیدند آیا اغنیاء به فکر فقراء هستند، سالم ها به فکر بیماران هستند و او هم در جواب عرض کرد: به مقداری اندک.

 بعد حضرت فرمود: فَكَيْفَ تَزْعُمُ هَؤُلَاءِ أَنَّهُمْ شِيعَةٌ [6] اینها که گفتی اخلاق شیعیان ما نیست چگونه ایشان تصور می کنند که جزء شیعیان ما هستند.

 بنا بر این انتظار از شیعیان بیشتر است مخصوصا بعد از انقلاب اسلامی که جهان از ایرانیان انتظار بیشتری دارند. از مجالس جشن، عزا، بازارها، اداره ها، دستگاه قضایی و از صدا و سیما انتظار بیشتری دارند. از جمهوری اسلامی شیعیان ارتکاب خلاف را انتظار ندارند.

 همچنین کسانیکه در قم ساکن هستند مسئولیت بیشتری بر عهده دارند. اگر دیگران ببینند که در قم بدحجابی است، مردم کم فروشی می کنند، خشن و بی ادب هستند و مانند آن به مرکز اسلام و تشیع و انقلاب بدبین می شوند. همه ی اینها مسئولیت دارد. کسانی که در قم هستند هم ثوابشان بیشتر است و هم کیفر اعمالشان بیشتر می باشد. دلیل همه ی این کارها دو آیه ی فوق از سوره ی احزاب می باشد.