درس خارج فقه حضرت آیت الله مکارم

89/01/25

بسم الله الرحمن الرحیم

باب 144 وسائل الشیعة از ابواب آداب العشرة:

ح 7: مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص فِي حَدِيثٍ لَا يَحِلُّ لِمُسْلِمٍ أَنْ يَهْجُرَ أَخَاهُ فَوْقَ ثَلَاثَةٍ (جایز نیست که بیش از سه روز مسلمانی با برادرش قهر کند.)

ح 6: عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَحْفُوظٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَا يَزَالُ الشَّيْطَانُ فَرِحاً مَا اهْتَجَرَ الْمُسْلِمَانِ (دو مسلمان با هم قهر کنند) فَإِذَا الْتَقَيَا (وقتی آشتی کنند) اصْطَكَّتْ رُكْبَتَاهُ (زانوهایش را به هم می مالد) وَ تَخَلَّعَتْ أَوْصَالُهُ (بند بند بدنش می خواهد از هم جدا شود) وَ نَادَى يَا وَيْلَهُ مَا لَقِيَ مِنَ الثُّبُورِ (واویلا، وا ثبورا، وا مصیبتا)

ح 5: عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْقَمَّاطِ عَنْ دَاوُدَ بْنِ كَثِيرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ قَالَ أَبِي قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَيُّمَا مُسْلِمَيْنِ تَهَاجَرَا فَمَكَثَا ثَلَاثاً لَا يَصْطَلِحَانِ إِلَّا كَانَا خَارِجَيْنِ مِنَ الْإِسْلَامِ وَ لَمْ يَكُنْ بَيْنَهُمَا وَلَايَةٌ (ولایت اسلامی از میان آنها دور می شود) فَأَيُّهُمَا سَبَقَ إِلَى كَلَامِ أَخِيهِ كَانَ السَّابِقَ إِلَى الْجَنَّةِ يَوْمَ الْحِسَابِ.

قهر و آشتی های مردم غالبا مربوط به امور مادی است و کم پیش می آید که به امور معنوی مربوط باشد مثلا کسی با دیگری قهر می کند زیرا مثلا او اهل بیت را سب کرده است و یا دشمن نظام اسلامی است بحث در غیر امور مادی مربوط به بحث ما نیست و این روایت ناظر با غالب موارد است که همان امور مادی می باشد.

این حدیث را هم باید در سطح فامیل و رفاقت ملاحظه کرد و هم در سطح جامعه و هم در سطح کشورها. گاه در سطح کشورهای اسلامی آن محبت و دوستی لازم نیست و دشمنان هم از این سوء استفاده می کنند.

بحث فقهی:

موضوع: فرق عمره ی تمتع با عمره ی مفردة

به فرق سوم رسیدیم که عبارت بود اینکه میقات عمره ی مفردة ادنی الحل است (البته اگر کسی که می خواهد عمره ی مفرده انجام دهد از مواقیت مشهوره بگذرد باید از همان جا محرم شود.)

ولی میقات عمره ی تمتع همان میقات های پنج گانه ی معروف است.

ابتدا سراغ عمره ی تمتع می رویم که باید از مواقیت معروفه باشد. (مسجد شجرة، جحفة، یلملم، قرن المنازل و هکذا). این مسئله به این عنوان کمتر در کلمات فقها دیده می شود که عمره ی تمتع باید از این مواقیت باشد و علت آن ظاهرا وضوح این مسئله بوده است. صاحب جواهر هم بسیار گذرا این مسئله را مطرح می کند و فقط می گوید: و هو واضح.

دلیل آن این است که تمام بحث هایی که درباره ی مواقیت است به دلالت التزامی نشان می دهد که عمره ی تمتع باید از مواقیت باشد زیرا اشخاصی که عمره ی تمتع بر آنها واجب است ساکن مکه نیستند (زیرا عمره ی بر کسانی واجب است که دور از حرم باشند) و کسانی که از دوردست می آیند به مواقیت می آیند و عبور از میقات بدون احرام جایز نیست از این رو تمام کسانی که عمره ی تمتع انجام می دهند از همان میقات باید محرم شوند.

البته روایاتی است که در آنها به این نکته تصریح شده است که به دلالت التزامی دلالت دارند که عمره ی تمتع باید از مواقیت معروفه باشد:

ح 2، 3 و 9 باب 1 از ابواب مواقیت.

ح 2: وَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ وَ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى‏ جَمِيعاً عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مِنْ تَمَامِ الْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ أَنْ تُحْرِمَ مِنَ الْمَوَاقِيتِ الَّتِي وَقَّتَهَا رَسُولُ اللَّهِ ص لَا تُجَاوِزْهَا إِلَّا وَ أَنْتَ مُحْرِمٌ بعد امام تک تک میقات را توضیح می دهد.

این روایت صحیحة است و در مورد کسانی است که از راه دور برای حج و عمره ی تمتع وارد مکه می شوند.

ح 3: عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِيِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع الْإِحْرَامُ مِنْ مَوَاقِيتَ خَمْسَةٍ وَقَّتَهَا رَسُولُ اللَّهِ ص لَا يَنْبَغِي لِحَاجٍّ وَ لَا لِمُعْتَمِرٍ أَنْ يُحْرِمَ قَبْلَهَا وَ لَا بَعْدَهَا ... وَ لَا يَنْبَغِي لِأَحَدٍ أَنْ يَرْغَبَ عَنْ مَوَاقِيتِ رَسُولِ اللَّهِ.

این روایت صحیحة است.

ح 9: عَنْ عَلِيِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِيهِ ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنِ الْمُتْعَةِ فِي الْحَجِّ مِنْ أَيْنَ إِحْرَامُهَا وَ إِحْرَامُ الْحَجِّ قَالَ وَقَّتَ رَسُولُ اللَّهِ ص لِأَهْلِ الْعِرَاقِ مِنَ الْعَقِيقِ ... فَلَيْسَ لِأَحَدٍ أَنْ يَعْدُوَ مِنْ هَذِهِ الْمَوَاقِيتِ إِلَى غَيْرِهَا.

این حدیث نیز صحیح است زیرا کتاب علی بن جعفر نزد صاحب وسائل بوده است.

ح 3 باب 6 از ابواب مواقیت: مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَى بْنِ الْقَاسِمِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِيِّ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع‏ مِنْ أَيْنَ يُحْرِمُ الرَّجُلُ إِذَا جَاوَزَ الشَّجَرَةَ (ظاهرش این است که این تجاوز از باب ضرورت بوده است) فَقَالَ مِنَ الْجُحْفَةِ وَ لَا يُجَاوِزِ الْجُحْفَةَ إِلَّا مُحْرِماً.

این حدیث هم صحیح است.

ابواب 14، 15 و 16 نیز همانطور که از عناوین باب استفاده می شود همین مطلب را می رسانند:

باب 14: بَابُ أَنَّ مَنْ تَرَكَ الْإِحْرَامَ وَ لَوْ نِسْيَاناً أَوْ جَهْلًا وَجَبَ عَلَيْهِ الْعَوْدُ إِلَى الْمِيقَاتِ وَ الْإِحْرَامُ مِنْهُ

باب 15: بَابُ أَنَّ كُلَّ مَنْ مَرَّ بِمِيقَاتٍ وَجَبَ عَلَيْهِ الْإِحْرَامُ مِنْهُ وَ إِنْ كَانَ مِنْ غَيْرِ أَهْلِهِ

باب 16: بَابُ عَدَمِ جَوَازِ تَجَاوُزِ الْمِيقَاتِ اخْتِيَاراً بِغَيْرِ إِحْرَامٍ فَإِنْ خَافَ عَلَى نَفْسِهِ أَخَّرَهُ إِلَى الْحَرَمِ.

مضافا بر این از اکثر روایات ابواب 22 گانه ی مواقیت این حکم برداشت می شود که شخصی که می خواهد به عمره ی تمتع محرم شود باید از مواقیت خمسه باشد.