موضوع: جوازاجتماع امر ونهی /دلیل قائلین به جوازاجتماع امر ونهی /دلیل میرزای قمی

بحث در جواز اجتماع امر ونهی

دلیل اول برای میرزای قمی بودکه بیان شدوهمچنین اشکالاتی بر این وارد بود که بیان شد.

*دلیل دوم مرحوم میرزای قمی(ره):

امر نفسی به صلاة کُلِّی تعلق گرفته است وهمچنین نهی، نفسی به غصب تعلُّق گرفته است آنوقت این عمل خارجی مکلف مقدمه برای تحقق آن صلاة کُلِّی وغصب کُلِّی است ، در نتیجه همانگونکه صلاة کلی بوسیله فرد محقق می شود، پس این فرد واین عمل خارجی مکلَّف برای تحقق صلاة وغصب کلِّی ، پس نتیجه میگیریم که این فرد خارجی دارای امر مقدمی وغیری است یعنی ماهیت صلاة همان است که اوَّلُه التکبیر وآخره التسلیم دارای فرد نفسی است وای عمل خارجی یک فرد از آن صلاة کلِّی است لذا اجتماع بین امر ونهی نفسی محقق نمی شود بلکه اجتماع بین امر ونهی غیری پیش می آید و ممنوع نیست.

فتلخصَّ مِمَّا ذکرنا: دلیل دوم بر مبنای تعلُّق اوامر ونواهی به طبائع است، پس می گوید: امر نفسی به طبیعت صلاة تعلق گرفته همینطور هم نهی نفسی ، وبرای تحقق خارجی ایدو طبیعت، باید یک فرد خارجی محقق شود که همان عمل خارجی مکلف است که مقدمه می شود برای تحقق کلِّی صلاة، پس این فرد خارجی دارای امر غیری است ودارای نهی است، نهی غیری واجتماع امر ونهی غیری فی واحد اشکالی ندارد.

*پس مرحوم میرزای قمی دلیل دومش مُبتَنی بر دو چیز است:

1)تعلُّق اوامر ونواهی به طبائع

2)بین کلُّی وفروش اثنینیَّت برقرار است.

در اینجا ممکن است کسی اشکال کند به میرزای قمی که شما که فرمودید:فرد ومصداق کلِّی مقدمه هست وامر ونهی به این مقدمه تعلُّق گرفته ، پس می شود مقدمه محرَّمه دیگه معنی ندارد مصداقی از مامورٌ به و....باشد، مثلاًکسی بخواهد برود مکه وهیچ مرکبی ندارد، وفقط یک مرکب غصبی دارد، که اگر این مرکب را استفاده کند، حرام است.

جواب میرزای قمی: اگر یک واجبی چندین مقدمه داشت دو صورت پیدا می کند.

الف)بعضی از مقدمات، مقدمات محرَّمه منحصرة می شود، در اینصورت رفتن امر بر این مقدمه ممنوع است، در اینجا حرمت مقدمه فعلی می شود مثل:مقدمه منحصرة محرمة ومکلف نمی تواند بدون این مقدمه ذی المقدمه را انجام دهد، مثل داشتن مرکب غصبی برای رفتن مکه، نوع دیگر مکلف قدرت ایجاد ذی المقدمه را دارد مثل زندانی کردن شخص بی گناه را در یک مکان غصبی به جبر وزور ، در اینصورت نهی این مقدمه، حرمت شانی دارد، وامر به ذی المقدمه می آید

ب)اگر مقدمه، مقدمات محرَّمة غیر منحصرة داردمثل داشتن دو مرکب برای حاجی که می خواهد برود مکه یا مثل خواندن نماز در مکان غصبی، در حالی که دو مکان برای انجام صلاة داشته باشد ولی به سوء اختیاردر مکان غصبی نماز خواند.آمدن امر به ذی المقدمه هیچ اشکالی نداردکه اگرمکلَّف با غصبی وحرام نماز خواند، ذی المقدمة باطل است.

*تا اینجا میرزای قمی دلیل دومش را برای جواز اجتماع امر ونهی مطرح کردند.

ولی بر این دلیل دوم صاحب کفایة ودیگران اشکالاتی مطرح کردند.

اشکالات صاحب کفایة به میرزای قمی انشاء الله جلسه بعد.