موضوع: نظر مرحوم نائینی در مورد ثمره/پذیرش ترتُّب /ادعای دوم محقق نائینی

مرحوم نائینی(ره) در مورد ثمره بین جواز اجتماع وعدم جواز اجتماع وعدم جواز اجتماع گفته اند:

در صورت جواز اجتماع باید تفصیل قائل شویم بین جائی که مکلَّف علم به حرمت دارد وبین جائی که جهل یا نسیان دارد نسبت به نهی یا حرمت.

محقق خوئی(ره)حتی در صورت داشتن علم به نهی یا حرمت ِ عبادت صحیح است یا از راه انطباق یا از راه ترتُّب ، یا از راه ملاک که درس امروز است.

مرحوم نائینی(ره):ترتب را نپذیرفتند ولی آیة الله خوئی قبول داشتند واگر چنانچه ما حرف آقای نائینی را بپذیریم که راه ترتُّب نمی تواندصلاة راتحیح کند، ما عبادت را از راه ملاک درست میکنیم که خود نائینی قبول دارد.

آیة الله خوئی(ره): اوَّلاً : از راه وجود ملاک در مامورٌ به که آقای نائینی(ره) قبول کردند ،عبادت را در مورد جواز اجتماع با علم مکلَّف به حرمت ونهی عبادت را تصحیح میکنیم: به اینصورت که از یک طرف بر مبنای نائینی عبادت ملاک دارد وبرای تصحسح او امر لازم ندارد بر خلاف شیخ بهائی.

ثانیاً: مامورٌ به در صورت فائل به جواز شدن مُغایر با منهیٌّ عنه است .

ثالثاً : مامورٌ به محبوب مولاست ، چون دارای ملاک است وهیچگونه قُبحی در مامورٌ به وجود ندارد ولو مُلازم به امز قبیحی است که غصب باشد.

رابعاً : فرض این است که ما قائل به عدم سرایت نهی به متعلِّق امرشدیم ، باتوجه به این چهار دلیل صلاة در مکان غصبی ( بنابر قول بر جواز ولو مکلَّف علم به حرمت داشته باشد) مُقَرِّبِیَّت دارد وصحیح است.ولی بر مبنای خوئی با ملاک صحت، عبادت درست نمی شود چون ملاک داشتن عبادت ، راهی برای احراز ملاک وجود ندارد، چون عبادت ملاک دارد ولی نه در همه جا.

*ما تا اینجا ادعای اول نائینی را بیان کردیم ومباحثی را پیرامون ظان مطرح کردیم.

واما ادعای دوم مرحوم نائینی(ره) : در مورد جواز اجتماع ودر صورت جهل یا نسیانِ نهی وحرمت، عبادت صحیح است چون بین صدور حکم تنافی وجوددارد وتنافی به مقام امتثال بر می گردد وریشه این تنافی عدم قدرت مکلَّف بر جمع بین امر ونهی در آن واحد است.

وعجز در صورتی است که حکم به نهی بدست مکلَّف نرسیده است پس حکم اقتضائی می شود واز فعلیت می افتد، لذا صلاة در مکتن غصبی مع الجهل والحرمة صحیحٌ چه در صورت جهل وچه در صورت علم.

-به نظر آیه الله خوئی(ره):عبادت مطلقا صحیح است چه علم به حرمت داشته باشیم چه جهل به حرمت ونهی داشته باشیم.

تاحالا دو نظریِّه درباره ثمره تکلیف بیان کردیم :

1)نظریِّه مشهور: که گفتند اگر جوازی بودیم باید قائل به صحت صلاة بشویم واگر امتناعی بودیم در صورت تقدُّم نهی عبادت باطل است.

2)نائینی(ره) قائل به تفصیل شدند.

3)نظریه صاحب کفایة برای روزهای آینده انشاء الله