1403/08/07
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: نهی/مساله اجتماع امر ونهی /اصولی بودن یاغیر اصولی بودن مساله اتماع امر ونهی
بحث در رابطه با این بود که آیا مسئله اجتماع یک مسئله اصولی است یا غیراصولی؟
اقوال فیه متعددٌ:
1_قول صاحب کفایة
2-قول مرحوم نائینی(ره): ایشان معتقدند که مساله اجتماع از مبادی تصدیقیة مسائل اصولی است، چون مساله اجتماع صحَّت وفساد متعلق امر ونهی مستقیماً به مساله اجتماع مترتب نمی شود بلکه بر مساله دیگری مُتَرَتِّب می شود که تعارض وتزاحم است لذا اینکه ما بفهمیم صحت وفساد مربوط به کدامیک است مُستقیما به اجتماع مترتب نمی شود، بلکه این اجتماع را ببریم سرمجموعه تعارض وتزاحم.
به اینصورت که اگر ما جوازی بودیم در اینصورت می رود در باب تزاحم ودستور عمل ها وقوانین تزاحم باید جاری شود.
واگر امتناعی شدیم باید قائل به تعارض بشویم چون می رود باب تعارض که معمولاً نهی را مقدم می کنند برامر، ودلیلشان جلب منفعة اولی من ذفع المفسده است.
واینکه ما بگوئیم صحت وفساد مستقیماً از جواز وعدم جواز گرفته شود درست نیست.
فرق بین تعارض وتزاحم این است که:تعارض مربوط به مقام جعل حکم است ولی تزاحم در مقام امتثال مکلَّف است ، پس مساله اجتماع از مبادی علم اصول به شمار آیدکه همان تعارض وتزاحم (یعنی از صُغریات تعارض وتعارض است)
عبارت مرحوم محقق نائینی: قال المحقق النائینی:فالانصاف ان البحث فی المسالة اشبهٌ بالبحث عن المبادی التدیقیَّة لرجوع البحث فیه.[1]
محقق خوئی(ره):یک جواب به نائینی داده اند که خود مساله اجتماع از مسائل علم اصولی است آن هم بدون واسطه حکم شرعی صحت وفساد، برآن مترتب می شودوما چه بدانیم وچه ندانیم صحت یک حکم شرعی هست .
مساله اصولی دو ملاک دارد:که هر دوملاک درمسئله اجتماع امر ونهی وجود دارد.
ملاک اول:این است که مساله اصولی باید از راه استنباط باشد نه از باب تطبیق ،اینجاست که باید کبری واقع شود درطریق استنباط
ملاک دوم:در کبرای استنباط قرار بگیرد
این هر دوملاک در مساله اجتماع امر ونهی وجود دارد.
کلام خوئی در کتاب موسوعه می خوانیم:
جواب به محقق نائینی(ره):به صورت ارتکازی در اینجا بین مساله اجتماع امر ونهی وبین استنباط حکم شرعی یک مطلب وجود دارد که اجتماع تعارض می شود چس صحت وفساد مُستقیما بر مساله اجتماع مترتب نمی شودو واسطه ای وجو دارد بین مساله اجتماع وبین مساله استنباط حکم شرعی که می شود مساله تعارض وتزاحم.[2]
پس کلام مرحوم محقق نائینی صحیح است