موضوع: نواهی/نظر صاحب کفایة /کلام مرحوم خوئی

بحث درباره نواهی بود.

ومراد از نهی وامر چیست؟

*مشهور منهم صاحب کفایه فرمودند: که امر و نهی مدلولشان همان طلب است، با این فرق که در امر مطلوب به صرف اولین وجود موجود می‌شود طبیعت مأموربه ولکن در نهی ترک طبیعت منهی عنه با ترک تمام افراد آن هست.

مرحوم خوئی (ره) اشکالاتی وارد کرده‌اند:

1) مشهور که آمده‌اند تقابل انداختند بین امر و نهی در باب وجود و ترک، در امر ونهی قابل پذیرش نیست، یعنی اگر مشهور بگویند به صرف الوجود امر موجود می‌شود و در مقابلش وقتی نهی آمد روی یک طبیعتی که ترک به ترک تمام افراد است.

این تقابل درست نیست، بلکه نقیض و تقابل در ایتان یک فرد نقیضش ترک همان فرد است در ترک منهی عنه، نه ترک تمام افراد که مرحوم خوئی با بیان‌های مختلفی این اشکال را مطرح کرده‌اند.

نظر استاد: (اشکالات بر مرحوم خوئی (ره)

اول: در کلام خود ایشان تناقض‌گویی است، مثلاً ابراز و... در امر، یعنی امر را مرکب از دو چیز می‌داند:

الف) اعتبار نفسانی،

ب) ابراز این امر اعتباری به وسیله صیغه امر و هکذا نهی که مرکب از اعتبار و ابراز است، ولی در جای دیگر می‌فرمایند صیغه امر لفظ است که دلالت می‌کند بر یک چیز و آن یک چیز اعتباری است در نفس، پس حرف‌های ایشان با هم در دو تا معتبر است، یعنی این امر اعتباری احتیاج به یک مُبرِز دارد و این تناقض‌گویی است.

عبارت مرحوم آیت‌الله خوئی (ره) این است:« انَّ کُلَّ من الامر و النهی اسمٌ لمجموعِ لامر المُرکَّبَ من الاعتبار الامر النفسانی»[1]

اشکال دوم: مرحوم خوئی (ره) درباره مشهور طبیعت مهمله و ساریة را مطرح کردند و بعد خودشان فرمودند طبیعت مهمله هیچ قیدی ندارد حتی قید لابه شرط مقسمی را هم ندارد چون لابه شرط مقسمی سه قسم می‌شود که طبیعت مهمله هیچ کدام از این سه تا نیست.

اشکال سوم: مرحوم آیت الله خوئی (ره) فرمودند بین صدق الترک الطبیعة و مطلق الترک الطبیعة فرق است (به این صورت که مشهور در مورد امر فرمودند که صرف الطبیعة ینعدم بتمام افراد است) ولی آقای خوئی می‌فرمایند صرف الوجود در مقابلش صرف الترک است. مطلق الترک درجاتی است که طبیعت به واسطه تمام افراد موجود داشته باشد.

جواب این اشکال: اینکه مشهور صرف ترک الطبیعة را در نهی مطرح کردند مطلق انعدام نهی است که به الغدام جمیع افرادش است،

چون انعدام طبیعت دو صورت دارد:

1)اگر طبیعت یک فرد موجود شود، انعدامش هم با همان یک فرد است،

2)ولی اگر طبیعت وجودش به جمیع الافراد است، انعدامش هم با انعدام جمیع افراد می‌باشد.

لذا نزاع بین مشهور و آیت الله خوئی لفظی است.

خلاصه کلام: امر و نهی فقط دلالت بر طلب می‌کنند و تنها فرقشان این است که در امر تحقق طبیعت است و در نهی ترک طبیعت است.

مطلب جدید: در باب نهی چنانچه فردی از طبیعت مَنهیِّ عنه را انجام داد، حکمش چیست؟