درس خارج فقه استاد عبدالمجید مقامی

1403/02/12

بسم الله الرحمن الرحیم

 

موضوع: ضرورت وجود حکومت/دلائل ضرورت تشکیل حکومت /خلاصه بیان دلیل روائی حکومت

خلاصه ای از بحث ضرورت حکومت را بیان می کنیم ادله های مختلفی را از عقل،روایات و سیره عملی عقلاء در باب ضرورت حکومت بیان کردیم نتیجه ای که از ادله ی گذشته می گیریم این است که از آنجا که زندگی انسان زندگی اجتماعی است ویا اجتماعی بودن اش بالتبع یا اجتماعی بودن اش بر اساس بالعرض است و یک بحث مفصلی است در بین دانشمندان علم جامعه شناسی در بین خود علمای ما مخصوصا بین علامه طباطبایی و علامه مصباح و علامه جعفری هم این بحث مطرح شده است که آیا انسان زندگی اجتماعی اش بالذات یعنی مدنی الطبع است یا نه ضرورت زندگی اجتماعی لازم دارد که نیازهای ضروری انسان این است که زندگی او فرادا نباشد بلکه زندگی اش اجتماعی باشد حالا ما کاری به این بحث نداریم با توجه به اینکه زندگی انسان زندگی اجتماعی است ضرورت وجود یک قدرت برتر در سطح جامعه که بتواند امور مربوط به عموم جامعه را انجام بدهد وجود داشته باشد به گونه ای که فرد یا گروهی نمی توانند آن امورات مربوط به جامعه را انجام بدهند به طور خلاصه آن امورات عبارت اند از: ۱-امنیت که امنیت جزء نیازهای و ضرورت های بدیهی تمام جوامع بشری است اگر امنیت وجود نداشته باشد هرج و مرج بر جامعه حاکم می شود و هیچ انسانی نمی تواند سعادتمند بشود اعم از این کسانی که دنبال سعادت های دنیوی می گردند و لذت های دنیوی را سعادت می دانند و اعم از لذت های اخروی و کسانی که دنبال زندگی و لذت های اخروی هستند هیچ کس نمی تواند دنبال سعادت های خودش باشد چرا؟ چون هر جامعه بنا بر طبیعت بشر دارای دشمنانی است ممکن است آن دشمنان منافع جغرافیایی،منافع مادی و منافع فرهنگی و ارزش های ملی یک جامعه را مورد هجوم خود قرار بدهد مثل مغول ها که در دوران سلطان محمد خوارزمشاه به ایران حمله کردند و یا مانند حمله اسکندر مقدونی به ایران قبل از اسلام و یا مانند جنگ هایی که در میان کشورهای اروپایی وجود داشت برای مطامع دنیوی سرزمینی و جغرافیایی و مادی و یا مانند جنگ امروز مردم فلسطین و اسرائیل غاصب که می خواهد از بحر تا نهر را جزء جغرافیای خودش قرار بدهد در این جا باید آن جامعه دارای قدرت دفاعی لازم باشد از خودش دفاع کند تا هم سرزمین اش را و هم منافع مادی اش را و هم آداب و فرهنگ ملی و دینی خودش را حفظ کند.کتاب پایان تاریخ فرانسیس فوکویاما را بروید بخوانید ترجمه فارسی هم شده است که فرانسیس فوکویاما می گوید باید تمام فرهنگ ها و آیین های ملل عالم را از بین بردبرای این کار ارتش آمریکا ماموریت دارد ولی الحمدلله امروزه فرهنگ لیبرال و نظریه فرانسیس فوکویاما و خود ارتش آمریکا در حال زوال هستند بنابراین وجود قدرت دفاعیه برای هر جامعه ای یک امر بدیهی است و چه امنیت داخلی چه امنیت خارجی.۲- فعالیت های اقتصادی امروز یعنی در طول تاریخ مخصوصا جوامع پیچیده امروزی که دارای فعالیت های اقتصادی پیچیده هستند بدون وجود یک حکومت آن فعالیت های اقتصادی مخصوصا کلان بدون وجود یک قدرت برتر میسر نیست مخصوصا در ارتباط با اداره اموال عمومی جامعه مثل منابع زیرزمینی،آب ها و دریاها،جنگل ها و سیستم شهرسازی و رساندن امکانات به شهرها که بدون وجودقدرت مافوقی انجام این گونه فعالیت ها میسر نیست.

 

۳-برقرار کردن نظام تعلیم و تربیت از سطح ابتدایی تا سطح عالی مخصوصا با توجه به پیشرفت سرسام آور علوم تجربی،انسانی و فلسفی و علوم الهی همه ی این ها محتاج به یک سیستمی نظامند هستند. ۴- برقرار کردن نظام سلامت و بهداشت در طول زمان بشر دنبال سلامت خودش بوده است مخصوصا در عصر و زمانه ی ما که ملت ها در علوم تجربی و فیزیولوژی پیشرفت های زیادی به دست آورده اند که می خواهند دشمن خود را از طریق انتشار ویروس ها و امثال این ها از پای در بیاورند که بنا بر نقلی همین ویروس کرونا یکی از نمونه های آن است و بود نمونه های خیلی فراوانی وجود دارد مخصوصا در این عصر بحث سلامت در تولید مثل چه سلامت مادر و چه سلامت فرزند باید از جهات مختلف بهداشتی و آزمایشی مورد لحاظ قرار بگیرد بچه ناقص الخلقه باشد و سالم باشد این ها همه باید مد نظر قراربگیرد.۵-رفع اختلافات شخصی و نزاع ها بین مردم وجود سیستم قضایی را لازم و ضروری می کند سیستم قضایی بدون وجود یک نظام حکومتی و قدرت برتر برای بشر امکان ندارد.بنابراین وجود این مواردی که بیان شد اصلا نیاز به استدلال ندارند این موارد خودشان بدیهی بودن حکومت را اثبات می کنند در عین حال ما دلایل مختلفی را هم اقامه کردیم. درس امروز ما خیلی مختصر و کم بود علت آن رابیان کردیم بخاطرمشکل پیش آمده بود.