درس خارج فقه استاد سید احمد خاتمی

1400/09/20

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: فقه کاربردی/ روش های فقه کاربردی/ اختیارات و ولایت مطلقه فقیه/ مبنای استفاده از اختیارات ولایت فقیه/ نظر محقق خویی درباره ولایت فقیه

 

ادامه نظر محقق خویی درباره اختیارات ولی فقیه

محقق خویی در جلسات متعدد درس خود تاکید و تکیه بر امور حسبیه در ولایت فقیه کرده اند. سه سال قبل از وفات در رساله منهاج الصالحین متفاوت تر از آنچه می گفتند فتوا داده اند- این برای فقیه حُسن است و نشان دهنده مدام است- آخرین نظر محقق خویی موید به عمل ایشان است و در نجف شورای انقلاب تشکیل دادند.

نکته:

آخوند در حاشیه مکاسب قدر متیقن را مطرح می کند و محقق خویی نیز در بحث رویت هلال قدر متیقن را مطرح می کنند.

آیا با قدر متیقن چگونه افعال و کارهایی را سامان دادند که با قدر متیقن سازگار نیست؟ مثلا آخوند خراسانی محمد علی شاه را از سلطنت خلع می کند. تقی زاده نماینده منتخب مردم تبریز در مجلس شواری ملی را تکفیر می کند و حکم به اخراج او از مجلس می کند. آیا این موارد از امور حسبیه هستند؟ این را هیچ کس جزء ولایت بر امورحسبیه نمی داند مگر با تفسیر امام راحل از امور حسبیه. این نکته مطرح می شود که با محدوده محدودی که برای ولایت فقیه می دیدند این کارها تنها دو توجیه دارد.

توجیه اول- برای آنها یقینی بود که امام زمان برای این کارها و اعمل راضی است. چون می دیدند قدرت داردند و می توانند در جهت اصلاح این قدرت را بکار بگیرند. یعنی اگر مبنای قدر متیقن را بگیریم این قدر متیقن است. یا محقق خویی می بیند فضا برای قیام علیه صدام مساعد است و می تواند با فتوای خود صدام را سرنگون کند. فرض این است که آخوند و محقق خویی فقهای عدول هستندو فرض این است که ولایت فقیه را قبول ندارد راهی نمی داند جز قدر متیقن است که امام زمان به آن راضی است یا از تحلیل در امور حسبیه است. تمام فتاوایی که علما علیه اشغالگران داده اند مانند قیام 1920 در عراق برای اخراج انگلیسی ها، علما لباس جنگ پوشیدند و وارد میدان جنگ شدند و توسط انگلیسی ها اسیر و تبعید شدند. این فقها بدون دلیل وارد جهاد نمی شوند و چه بسا مقبوله عمر بن حتظله و العلما حکام علی الناس و اللهم ارحم خلفایی را سند تضعیف کنند.

مبنای ولایت مطلقه فقیه

کلید اختیارات ولی فقیه با مبنای ولایت مطلقه فقیه کارایی دارد و الا با دیگر مبانی این کلید علی الاطلاق موفق نیست مانند چه بر مبنای انتخاب و مبنای قدر متیقن و مبنای امور حسبیه مگر با تفسیر امام راحل می تواند.

اگر ولایت مطلقه فقیه را قائل بشویم اختیارات ولی فقیه از احکام اولیه می شود؛ احکام ثانویه محدودیت زیاد دارد. مانند تقیه اگر از احکام ثانویه است یعنی ضرورت است و الضرورات تتقدر بقدرها معنای این سخت اگر نماز را به جماعت با اهل سنت در مسجد الحرام بخواند و می گوییم هنگام نمی از مسجد خارج نشود و می تواند بر فرش سجده کند بر مبنای امام راحل نیازی به قضا و اعاده ندارد ولی مراجع دیگر می گویند اعاده بکند مبنای این سخن این است اگر تقیه را از احکام ثانویه دانسیتم به عنوان ضرورت به آنها اقتدا کند و در منزل اعاده ضرورت آن را در بر نمی گیرد اما اگر از حکام اولیه باشد مانند دیگر احکام خواهد بود و دیگر نیازی به اعاده و قضا ندارد. اگر ولایت مطلقه فقیه را پذیرفته باشیم یک کلید مهم در اداره مملکت را خواهیم داشت. تمام مشروعیت مجمع تشخیص مصلحت نظام ولایت مطلقه فقیه است. کلیدهای بزرگ حکومتی با ولایت مطلقه فقیه باز می شود بخصوص در عرصه عوارض و مالیاتهایی که شهرداری ها می گیرند و محدودیت هایی که شورای شهر و روستا ایجاد می کنند که با بسیاری از عناوین اولیه در تضاد است و تنها عناوین ثانویه می ماند. تنها عناونی که می توان از آن استفاده کرد عنوان اختیارات ولی فقیه است امام راحل تصریح می کنند اختیارات ولی فقیه از عناوین اولیه است.

عناوین مورد بحث عبارت است از :

مراد از ولایت مطلقه وفقیه

دلیل بر ولایت مطلقه فقیه

اختیارات ولی فقیه از عناوین اولیه یا ثانویه