موضوع بحث : راههاي كشف ملاك

نکته

بحث ما در اين بود كه آیا در مواردی که امر نیست می‌توانیم بگوئیم ملاک هست؟ و آيا به قصد ملاك مي توان عبادت را انجام داد؟

ددر اينجا اگر ملاک ثابت نشد و امر ترتبی هم اثبات نشود عبادت باطل می‌شود و لذا باید قضاء گردد.

ادامه بررسي جهت سوم (کشف ملاک)

سه راه براي كشف ملاك گفته شده است:

1. قطع: صاحب کفایه مي فرمايد: قطع داریم که ميان فردی که مزاحم دارد با عبادت‌هایی که مزاحم ندارد، هیچ گونه فرقی نيست و لذا ملاک عبادیت در آن هست.

استاد ره می‌فرماید: قطع براي قاطع حجت است ولی ما احتمال می‌دهیم كه اين فرد با سایر نمازها فرق داشته باشد و آن فرق مبتلا شدن به مزاحم است.

2. دلالت التزامی: اگر مولا امر به شیئ کرد مثل صلاة دلالت مطابقی آن وجوب صلاة است و دلالت التزامی آن بنابر عدلیه ملاک داشتن صلاة است، حال اگر دلالت وجوبی مطابقی به واسطه مانعی سقوط کرد(به واسطه مزاحمت با واجب اهم) پس دلالت التزامی آن بدون معارض باقی می‌ماند زیرا ملاک تعارض ندارد، بلکه خود امر تعارض داشت.

شاهد این مطلب، دلالت تضمنی است مثل اینکه حکم روی یک مجموعه دارای افراد برود به صورت عام مجموعی یا عام عددی و سپس 2 نفر استثناء شود، حال دلالت مطابقی كه 10 نفر است ساقط مي شود ولی دلالت تضمنی 8 نفر باقی است پس دلالت مطابقی ساقط شده ولی دلالت تضمنی سر جایش باقی است.

نقد:

استاد ره و ديگران اين مطلب را به صورت نقضي و حلّي نقد مي كنند:

اما نقضي :

نقض اول: اگر بينه‌ای شهادت دهد که لباس با بول ملاقات كرده است، دلالت التزامی آن نجاست لباس است، حال اگر یقین کردیم که ثوب ملاقات با بول نکرده، دلالت مطابقی آن از بین می‌رود و شکی نیست که دلالت التزامی هم از بین می‌رود و هیچ فقیهی بلکه متفقهی این سخن را نمی‌گوید.

نقض دوم: خانه‌ای در دست شخصی است و 2 نفر ادعا می‌کنند خانه از آنهاست و هر کدام بینه می‌آورند و بینه آنها تساقط می‌کند، حال آیا دلالت التزامی آن دو بینه(اینکه خانه از ذوالید نیست) باقی است؟ خیر این التزامی باقی نیست.