موضوع: قضای اجزای منسیه در نماز احتیاط /کیفیت
نماز احتیاط/کتاب الصلاة
حکم فراموشی نماز احتیاط و شروع نماز فریضه بعد از
نماز اصلیکلام
در مساله هجدهم بود. مرحوم سید فرمودند:
أمّا
إذا شرع في صلاة فريضة مرتّبة على الصلاة التي شكّ فيها كما إذا شرع في العصر
فتذكّر أنّ عليه صلاة الاحتياط للظهر فان جاز عن محلّ العدول قطعها كما إذا دخل في
ركوع الثانية مع كون احتياطه ركعة أو ركوع الثالثة مع كونها ركعتين، و إن لم يجز
عن محلّ العدول فيحتمل العدول إليها لكن الأحوط القطع و الإتيان بها ثمّ إعادة
الصلاة.یعنی
اگر مصلی بجای خواندن نماز احتیاط غفلتاً وارد نماز مترتب بر
نماز مشکوک شود مثل نماز عصر و در نماز جدید درصورت عدم گذشتن از محل عدول
باید به نماز احتیاط عدول نماید و در صورت تجاوز مرحوم
سید فرموده: باید نمازی را که در آن است را قطع نماید و
نماز اصلی را اعاده نماید.
اما به نظر ما مصلی باید از نماز عصر به نماز ظهر
عدول نماید. چرا که تصحیح نماز مشکوک بخاطر فوت محل نماز احتیاط
تصحیح ممکن نمی باشد، لذا مصلی باید نماز ظهر را اعاده
نماید. در این حال چون مانعی از عدول نماز عصر به نماز ظهر
ممانعت نمی کند، مصلی باید نیت نماز خود را تبدیل
به نماز ظهر کرده و نماز خود را ادامه دهد.
مساله
نوزدهم، قضای اجزای منسیه در نماز احتیاطمسألة
19: إذا نسي سجدة واحدة أو تشهّداً فيها قضاهما بعدها على الأحوطحکم این
مساله به مساله شانزدهم باز می گردد. این دو مساله در مورد نقص در
نماز احتیاط می باشد. بحث سجده سهو در مساله شانزدهم مطرح شد و در
این مساله حکم قضای اجزاء منسیه را بررسی می
نماید.
در این مساله می گوییم: قضای
اجزای منسیه در نماز احتیاط لازم است، هر چند ادله وارده در
مورد قضای اجزاء نماز در مورد نماز اصلی می باشند و در خصوص
نماز احتیاط وارد نشده اند. شامل دانستن اطلاق ادله نیز در این
مورد مشکل است، زیرا ادله منصرف به نماز های اصلی می
باشند. لکن از آن جهت که در مورد نماز احتیاط در موثقه عمار چنین آمده
که: «
فاذا سلمت فاتم ما ظننت أنك قد نقصت»
[1]
یعنی بنا بر ظاهر روایت مقتضای نماز احتیاط آن است
که جزئی از نماز اصلی باشد، حکم به وجوب قضای اجزای
منسیه می کنیم. یعنی حکومت موثقه عمار این را
اقتضا دارد که نماز احتیاط جزئی از نماز اصلی است. لذا اگر
چیزی در نماز اصلی واجب باشد، در نماز احتیاط هم واجب
خواهد بود. لذا ما نمی گوییم که دلیل اولیه دلالت
بر قضای اجزا دارد بلکه می گوییم دلیل حاکم بر آن
یعنی موثقه که نماز احتیاط را الحاق به نماز اصلی
می کند، بر لزوم قضای اجزا دلالت دارد.
تعارض
دلیل حاکم و قاعده لاسهو فی السهوبنا بر مطالب فوق، می گوییم: بخلاف آنچه
که ما سابقاً بیان کردیم، یعنی عدم وجوب سجده سهو در نماز
احتیاط، لازم است که سجده سهو بجهت اجزای منسیه در نماز
احتیاط بجا آورده شود . چرا که به مقتضای دلیل حاکم هر
حکمی که در نماز اصلی واجب است در نماز احتیاط نیز واجب
خواهد بود.
اما این کلام با آنچه در مورد لاسهو فی السهو
بیان کردیم، امر مقداری مشکل خواهد شد.
استدلال به
دلیل حاکم مقدم بر استدلال به اصول عملیه و اطلاق ادله می باشد.
لذا وقتی استدلال به دلیل اجتهادی می شود نوبت به
دلیل فقاهتی نمی رسد. مرحوم خویی سابقا دو
دلیلِ اطلاق و تمسک به اصاله البرائت را رد نمودند. لکن ما در اینجا
به دلیل سومی استدلال می کنیم و آن ظهور دلیل حاکم
است. که مثال حکومت، دلیل «الطواف بالبیت صلاه» می باشد که در
آن بواسطه حکومت دلیل تمام احکام نماز مثل لزوم طهارت در طواف معتبر خواهند
بود. معلوم است که اطلاق ادله نماز شامل طواف نمی شوند و آنچه برای ما
طهارت در نماز را معتبر نمود حکومت دلیل است.
لذا این
اشکال یعنی تعارض قاعده «لاسهو فی السهو» و دلیل حاکم
یعنی موثقه عمار اشکال قویی می باشد.
انشا الله بعد از بررسی خواهیم گفت:
در اینجا لاسهو فی السهو معتبر است یا دلیل حاکم.
والسلام