1402/07/17
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: مقدمات علم اصول / فلسفه علم اصول / مسأله اول: تعریف علم اصول
کلام ما به ارتباط فلسفه و علم اصول منتهی شد و نکاتی عرض شد.
ارتباط بین سایر علوم و علم اصول هم محل کلام است؛ از جمله ادبیات عرب، بلاغت، منطق، کلام.
یکی از کتب پیشگام این مباحث است تمهید القواعد شهید ثانی است و ما در خلال مباحث به این مبانی اشاره میکنیم.
کتاب رسائل مرحوم شیخ انصاری (رسائل از قطع و ظن و شک تشکیل شده و مباحث الفاظ وجود ندارد)
مطارح الانظار نوشته مرحوم کلانتر (نظریات شیخ در مباحث الفاظ)
روش مرحوم شیخ: نقل اقوال و احتمالات و سپس طرح بحث و قول مختار
کفایه الاصول که روشی برعکس شیخ دارند ابتدا قول مختار را بیان و اقوال دیگران را نقد و نقل میکنند.
درس خارج ما بر منهج مباحث کفایه خواهد بود، کفایه هم ناظر به نقد دیدگاههای شیخ اعظم است.
اجود التقریرات و فوائد الاصول تقریرات درس محقق نائینی (فوائد الاصول نوشته شده توسط محقق کاظمینی که دوره کامل اصول نائینی است، و اجود التقریرات نوشته آیت الله خویی)
برخی میگویند فوائد روانتر اما اجود التقریرات عمیقتر است ولی چنین مطلبی محل کلام است.
محقق اصفهانی که عمده نظریات ایشان در نهایه الدرایه است و تعلقه بر کفایه است که رنگ و بویی فلسفی دارد.
فرمایشات آیت الله خویی در مباحث الفاظ در کتاب محاضرات نوشته آیت الله فیاض است. در بخش دوم مصباح الاصول است و با قلمی روان نوشته شده است و درس مرحوم آیت الله خویی بسیار روان بوده است.
در همین زمینه تقریرات دیگری نیز وجود دارد، دراسات فی علم الاصول نوشته سید علی شاهرودی پدر سید محمود هاشمی شاهرودی. کتاب دیگر مبانی الاستنباط که مباحث عقلی را دارد از اقای کوکبی یزدی، الهدایه فی الاصول از شیخ حست صافی اصفهانی و مصابیح الاصول از علاء الدین بحر العلوم و غایة المامول از شیخ محمد تقی جواهری و تقریرات درس خارج فقه آیت الله خویی از استاد ابوالقاسم گرجی و اصول فقه شیعه از آیت الله خلخالی.
در مباحث الفاظ ارجاع ما به محاضرات و در ما بقی بحثها به مصباح الاصول است.
مباحث محقق عراقی نیز در کتاب بدایع الافکار نوشته میرزا هاشم آملی و نهایة الافکار نوشته آیت الله بروجردی، یافت میشود، این کتاب حاصل چهار دوره خارج محقق عراقی است.
از جمله انظار مطرح آیت الله بروجردی؛ بیان الاصول آیت الله صافی گلپایگانی، لمحات الاصول امام خمینی که ناقص است لذا ما بیشتر به بیان الاصول رجوع میکنیم.
تقریر کامل اصول امام هم تهذیب الاصول نوشته آیت الله سبحانی است، البته معتمد الاصول آیت الله فاضل لنکرانی و مناهج الوصول نوشته خود امام و انوار الاصول هم در دسترس میباشد.
آخرین نظر مطرح هم مرحوم شهید صدر هستند که در سه کتاب خارج ایشان تقریر شده؛ بحوث فی علم الاصول نوشته آیت الله هاشمی شاهرودی، مباحث الاصول نوشته آیت الله سید کاظم حائری، بحوث نوشته سید حسن عبد الساتر.
1. تمام کتب نام برده در تمام مسائل مراجعه نمیشود و همه بزرگان در هر مسأله بیان نمیشود.
2. محقق نائینی بیشتر از محقق عراقی و اصفهانی بیشتر ارجاع میدهیم و همینطور آیت الله خویی نسبت به دیگران.
بیان مشهور از جمله میرزای قمی و وحید بهبهانی: علم به قواعدی است که ممهده هستند برای استنباط حکم کلی فرعی (فقهی).
برخی از بزرگان اشکال کردهاند: ما نیاز به بیان ضابطه در مسأله اصول و تعریف آن نداریم؛ چون مباحثی که بزرگان بیان کردند ادامه میدهیم و ممکن است ممهده بخاطر این است که توسط اصولیان بیان و جمع آوری شده است.
بیان استاد: حرف خوبی است منتهی ما باید بدنبال کاستیها و اضافات اصول باشیم و خلاف نوآوری نباشیم.
برخی گفتهاند: این تعاریف شرح الاسمی هستند و تعریف حقیقی نیستند.
برخی از تعریف مشهور دفاع و عدهای قید دیگری اضافه کردهاند که بیان خواهد شد.