درس خارج اصول استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: ملازمات عقلیّه/ غیر مستقلّات عقلیّه/ مسئله دوّم: مسأله مقدّمه واجب

صورت دوّم: قدرت معتبره، قدرت شرعیّه است یعنی شارع قدرت را در لسان دلیل اخذ کرده است. قدرت شرعیه، سه حالت دارد که تعیین هر یک از این حالات، محتاج به نظر در دلیل است.

حالت اوّل: قدرت شرعیّه، قدرت مطلقه است یعنی قدرتی که در لسان دلیل اخذ شده، قدرت علی وجهٍ خاصّ یا فی زمانٍ مخصوص نیست بلکه به همان وسعتی که عقل قدرت را معتبر و لازم می‌داند، شارع نیز به همان وسعت قدرت را معتبر و لازم می‌داند. کما اذا قال ان قدرت فاکرم زیداً فی الغد.

وضعیّت و حکم قدرت شرعیّه در این حالت مثل وضعیّت و حکم قدرت عقلیّه است. بنابراین، عقل به منظور تحصیل ملاک ملزم موجود در ذی المقدّمه، حکم به لزوم مقدّمه قبل از زمان ذی المقدّمه می‌کند و در صورت ترک مقدّمه، به خاطر قاعده‌ی الامتناع مکلّف عقاب می‌شود و از حکم عقل به لزوم مقدّمه ...... تا آخر مطالبی که در قدرت عقلیّه گفته شد.

تفاوت قدرت شرعیّه و قدرت عقلیّه در دخالت و عدم دخالت قدرت در ملاک ذی المقدّمه است با این توضیح که در قدرت شرعیّه، به خاطر اخذ قدرت از طرف شارع به عنوان شرط تکلیف، قدرت در وجود ملاک برای ذی المقدّمه دخیل است یعنی اگر مکلّف قادر بر ذی المقدّمه در ظرف ذی المقدّمه باشد (اگر چه به واسطه‌ی انجام مقدّمه قبل از زمان ذی المقدّمه) ذی المقدّمه در ظرف ذی المقدّمه دارای ملاک ملزم می‌شود و الّا فلا. ولی در قدرت عقلیّه به خاطر عدم اخذ قدرت از طرف شارع به عنوان شرط تکلیف، قدرت در وجود ملاک برای ذی المقدّمه دخیل نیست یعنی ذی المقدّمه در ظرف ذی المقدّمه دارای ملاک ملزم است اعمّ از اینکه مکلّف قادر بر ذی المقدّمه در ظرف ذی المقدّمه باشد یا نباشد. ولی این تفاوت، در لزوم عقلی و نتیجتاً وجوب شرعی مولوی مقدّمات مفوّته قبل از زمان ذی المقدّمه فارق نیست چون فرض این است که برای مکلّف قدرت بر ذی المقدّمه در ظرف ذی المقدّمه (به واسطه‌ی انجام مقدّمه قبل از زمان ذی المقدّمه) حاصل است و با حصول قدرت، ذی المقدّمه در ظرف خود دارای ملاک ملزم می‌شود. بنابراین، عقل به منظور تحصیل ملاک ملزم موجود در ذی المقدّمه، حکم به لزوم مقدّمه قبل از زمان ذی المقدّمه می‌کند ...... تا آخر مطالبی که در قدرت عقلیّه گفته شد.