درس خارج فقه استاد محمد محمدی قایینی

1400/08/12

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: اهدای جنین

 

از استفتائی که به مرحوم آقای حکیم نسبت داده شده است استفاده می‌شود که از نظر ایشان، در الحاق ولد و صدق عرفی و لغوی ولد عملیات جنسی موضوعیت دارد. این بیان با آنچه ما قبلا در ضمن وجوه کلام ایشان بیان کردیم تفاوت دارد. ما گفتیم یکی از وجوه کلام ایشان این باشد که وطی و مواقعه در صدق عرفی ولد نقش داشته باشد اما از این کلام استفاده می‌شود که مهم از نظر ایشان عملیات جنسی و مباشرت جنسی است.

در هر حال به نظر ما کلام ایشان تمام نبود و معیار الحاق ولد از نظر ما، خلق و تکون بچه از نطفه مرد است و شرع هم اصطلاح خاصی در ولد و نسب ندارد و فقط در برخی موارد مثل زنا، برخی احکام نسبت مثل ارث را نفی کرده است به عبارت دیگر بعد از پذیرش صدق لغوی و عرفی ولد و نسب در موارد پیدایش بچه از نطفه مرد، اطلاق مقامی تمام ادله‌ای که نسب و ولد موضوع حکم شرعی در آنها قرار گرفته است (نفقات، ارث، نکاح، قصاص و ...) اثبات می‌کند موضوع این احکام از نظر شرع، همان معنای عرفی ولد و نسب است و گرنه لازم بود شارع اصطلاح خودش را بیان می‌کرد در غیر این صورت نقض غرض لازم می‌آید.

حتی روایات وارد شده در ولد مساحقه را هم بیانی از همین دلیل قرار دادیم چون در آن روایت امام علیه السلام تعبیر کردند که ولد به پدرش که صاحب نطفه است ملحق می‌شود یعنی همان انتساب لغوی و عرفی را امضاء کرده است.

گفتیم مساله اهدای جنین صور مختلفی دارد از جمله اینکه اسپرم و تخمک از زن و شوهر باشد و در بیرون رحم تلقیح شوند و در رحم زن قرار داده شود یا اسپرم از مرد بیگانه‌ای باشد و تخمک از خود زن باشد و بعد از تلقیح جنین در رحم زن قرار داده شود یا اینکه اسپرم از شوهر باشد و تخمک از زن دیگری باشد و بعد از تقلیح در رحم زن قرار داده شود و یا اینکه هم اسپرم و هم تخمک از اجنبی باشد و بعد از تقلیح در رحم زن دیگری قرار داده شود و ...

در مورد جایی که اسپرم شوهر به رحم همسرش منتقل شود یا با تخمک زن در بیرون از رحم تلقیح شود در جلسات قبل بحث کردیم.

صورت بعدی که در مورد آن بحث می‌کنیم مساله قرار دادن اسپرم مرد اجنبی در رحم زن اجنبی و اشغال رحم زن (متاهل یا مجرد) با نطفه مرد اجنبی است حال چه اسپرم به رحم منتقل شود و تلقیح در رحم زن اتفاق بیافتد یا خارج از رحم با تخمک او یا تخمک زن دیگری (حتی زن صاحب نطفه) تلقیح شود و در رحم او قرار داده شود. جدای از مساله احکام وضعی و نسب و ... در این فروض باید در مورد اصل مشروعیت این کار بحث کنیم.