بیست و هفتمین دلیل بر اصالت وجود: (مرحوم
فیض کاشانی در اصول المعارف
[1]
دلیلی اقامه کرده اند بر اصالت وجود که در استدلالشان معلوم
میشود منظورشان از اصالت الوجود چیست.)
و مرحوم محقق
نراقی/ شرح الهیات شفاء/ ج1/ ص366 شبیه همین استدلال را
آورده است.
(مرحوم
نراقی هم به این نکته اشاره کرده است که اصالت بمعنای اصل است
نه بمعنای تحقق.)
و
همچنین محقق نراقی/ قرة العیون در منتخباتی از آثار
حکمای ایران چاپ دفتر تبلیغات/ ج4/ ص456
تقریر دلیل 27:1 إذا وجد
غیر الوجود فی الخارج فإما أن یکون تحققه فی الخارج من
دون الوجود أو یکون مع الوجود.
2 لکن
الشق الأول باطل لأنه سفسطة [أو لأنه انقلاب]
3 و إذا
کان تحققه مع الوجود، فإما أن یکون الوجود زائدا علیه فی
الخارج أو لا یکون زائدا علیه فی الخارج
(خدا اگر
موجود است بخاطر وجود است. انسان هم اگر موجود است بخاطر وجود است. همینطور در
مورد هر چیزی غیر وجود.)
4 لکن
الشق الأول باطل لأنه یستلزم أن یکون موجودا مع قطع النظر عن هذا
الوجود الزائد علیه لقاعدة الفرعیة
[2]
فننقل الکلام إلی ذلک الوجود و یتسلسل
5 و إذا
کان تحققه فی الخارج مع الوجود و لم یکن الوجود زائدا علیه فإما
أن یکون الوجود جزءا له أو عینه
6 لکن
الشق الأول باطل لأنا ننقل الکلام إلی الجزء الآخر حیث إنه یکون
موجودا بوجود هو جزء له و هکذا فیتسلسل
(در خارج،
«انسان= وجود + جزء دیگر» که جزء دیگر باید موجود باشد که باعث
تسلسل میشود.)
7 و إذا
کان تحققه فی الخارج مع الوجود و لم یکن الوجود زائدا علیه و لا
جزءا له کان الوجود عینه
8 و إذا
کان موجودا فی الخارج بوجود هو عینه فالوجود موجود بذاته و غیره
موجود به
(وقتی
خداوند چیزی را خلق میکند نه وجود زائد بر ماهیتش است نه
جزء ماهیتش است بلکه عین ماهیتش است. در خارج یا
ماهیت باید عین عدم باشد که میشود معدوم و یا
عین وجود است که میشود موجود. )
و لا
یخفی علی الناظر فی هذا الدلیل:
أولا: أن
المراد بالأصالة هو الموجودیة بالذات أی بلا حیثیة
تقییدیة
و
ثانیا: أن المراد بالماهیة ما سوی الوجود
[3]و ثالثا:
أن الاعتباری هو الماهیة من حیث هی هی و أما الماهیة
التی صارت الوجود عینه فهو موجود حقیقیة بلا أی
اعتبار.
و رابعا:
أن الوجود واسطة فی ثبوت الماهیة
[4]
وساطة تحلیلیة
و خامسا:
أن الوجود عین الماهیة فی الخارج
و سادسا:
أن الدلیل بصدد إثبات أصالة الوجود و لا نظر له بالمباشرة إلی اثبات
اعتباریة الماهیة.