السفر الأول/ المسلک الأول/المرحلة الأولی/ المنهج الأول/ الفصل الخامس فی أن تخصص الوجود بماذا/ جمع بندی فصل/ نظر استاد در تخصص وجود/ج1/ ص 49

 جمع بندی فصل

 منابع سخن آخوند «بالجملة ...»:

 تحصیل/ص 286

 اسفار/ ج 1/ص 37-38

 تعلیقات آخوند بر شفاء/ ج 1/ص 918

 المشاعر/ ص 11-12 /شماره ی 20-21

 آراء درباره ی عامل تخصص وجود

  1 - عامل تخصص ذاتی یا خارجی

  1 - در حقیقت وجود یا واجب الوجود: ذات وجود آن

  2 - در مراتب وجود: به نفس وجود مراتب

 

  2 - عامل تخصص اعتباری یا ذهنی: که تخصص ماهیات است

 (عامل تخصص وجود واجب، خود واجب است که هم وجودش و هم خصوصیاتش برای ما مجهول استو به ذهن ما نمی آید. اما در تخصص به ماهیات به ذهن می آید زیرا خود ماهیات به ذهن می آید.)

  1 - به نحو تشخص: عامل این تخصص نفس وجود هر موجود است. این تخصص، تخصص علی الاطلاق است، چون هیچ گونه عمومی در آن متصور نیست.

 (خدا بی نهایت است اما چنین نیست که جا برای غیر نگذارد و دیگر موجودات در وجود او موجود اند نه به عین وجود او. اگر دیگر موجودات خارج از وجود او بودند، لازمه اش حد داشتن و محدود بودن خدا بود. مثل اینکه امواج هم اکنون همه جا حتی در درون من هم هستند اما وجود آنها غیر از وجود من است یا نور وقتی از شیشه رد می شود. تخصص به تشخص اشد آنحاء تخصص است زیرا هیچ نوع عمومی در آن نیست و مطلق است اما نوع دوم تخصص نسبی است چون عام است.)

  2 - تخصص نه به نحو تشخص: عامل این تخصص ماهیات اند، به معنای ما هو غیر الوجود. زیرا همان طور که مفهوم وجود عام است، محکی آن هم که معنای وجود است قهرا عام است و این غیر وجود است که مایة تخصص وجود عام می شود.

 (این حرف آخوند که ما وجود واجب و خصوصیات آن را به هیچ نحو نمی فهمیم غلط است. مفهوم وجود چیزی است که ما از وجود واجب فهمیده ایم و این مفهوم بالذات حاکی از معنای خود است.)

 و بالجملة فقد تبين لك الآن أن مفهوم الوجود العام و إن كان أمرا ذهنيا مصدريا انتزاعيا لكن أفراده و ملزوماته أمور عينية كما أن الشي‏ء كذلك بالقياس إلى أفراده من الأشياء المخصوصة فنسبة مفهوم الوجود إلى أفراده كنسبة مفهوم الشي‏ء إلى أفراده لكن الوجودات معان مجهولة الأسامي سواء اختلف بالذات أو بالمراتب الكمالية و النقصية شرح أسمائها أنها وجود كذا و وجود كذا و الوجود الذي لا سبب له ثم يلزم الجميع في الذهن الوجود العام البديهي و الماهيات معان معلومة الأسامي و الخواص‏ الحكمة المتعالية فى الاسفار العقلية الاربعة، ج‏1، ص: 49