السفر الأول/ المسلک الأول/المرحلة الأولی/ المنهج الأول/ الفصل الرابع فی أن للوجود حقیقة عینیة / تفاسیر اصالت وجود/ ثمرات اصالت وجود/ وجود معقول ثانی نیست/ج1/ ص 44

 تفسیرهای اصالت وجود

 «الوجود موجود بذاته» این حقیقت است.

 «العقیق الموجود موجود بالوجود» این نیز حقیقت است.

 «العقیق بذاته موجود» بنابر اصالت وجود این مجاز است.

 تفسیر اول: تفسیر آخوند و نظر ما: وجود عین ماهیت است در خارج.

 تفسیر دوم: تفسیر علامة طباطبایی: وجود غیر ماهیت است در خارج. زیرا وجود محتوا و ماهیت حد است و محال است که ماهیت عین وجود باشد در خارج.

 (مبنای تفسیر آخوند این است که ماهیات مختلفی داریم، پس مفاهیم مختلفی نیز داریم. پس معانی مختلفی داریم. پس حقائق مختلفی داریم که همه این حقائق به وجود واحد بسیط و بدون اینکه در خارج تعدد حیثیتی باشد موجودند.)

 ثمرات اصالت وجود [1] :

 ثمره ی اول

 وجود معقول اول است همان طور که ماهیت معقول اول است.

 (طبق نظر و تقریر علامة، وجود باید معقول اول و ماهیت معقول ثانی باشد. اگرچه علامه به این مطلب ملتزم نشده اند، اما استاد جوادی ملتزم به این مطلب شده اند و وجود را معقول اول و ماهیت را معقول ثانی می دانند. گرچه در رحیق این مطلب از قول ایشان اشتباه نقل شده است.)

 تمهید

 معقول اول: چیزی که در خارج حقیقت دارد = چیزی که ما بازای خارجی دارد.

 (شیخ اشراق این را مساوی با مقولات می داند زیرا قائل به اصالت ماهیت است)

 معقول ثانی منطقی: چیزی که صفت مفهوم است بما انه حاک.

 معقول ثانی فلسفی: چیزی که نه در خارج ما بازاء دارد و نه صفت مفهوم ذهنی است. که دو قسم است: الف: امر خارجی به آن متصف می شود مثل جهل و عملی. ب: امر خارجی به آن متصف نمی شود مثل عدم و استحالة.

 («زید معدوم» عده این تصور کرده اند این قضیة موجبة است پس زید موجود است به وجود ازلی واجب الوجود تعالی و این را دلیل بر وحدت وجود گرفته اند. اما این مطلب درست نیست زیرا این قضیة سالبة است نه موجبة.

 عدم دو قسم است: عدم مطلق و عدم مضاف. عدم مضاف نیز دو قسم است یا عدم ملکة یا عدم ذات. )

 مواردی که ملاصدرا گفته وجود معقول ثانی نیست

 در کتبش در دوازده جا این مطلب را بیان کرده است.

 (ملاصدرا می گوید «وجود» معقول اول است اما «موجود» مشتق است و معقول ثانی است)