السفر الأول/ المسلک الأول/المرحلة الأولی/ المنهج الأول/ الفصل الرابع فی أن للوجود حقیقة عینیة/مقدمات دوازدهم تا چهاردهم اصالت وجود/ تفسیر اصالت وجود/ج1/ ص 38

 مقدمات اصالت وجود

 مقدمة دوازدهم

 علیت دو قسم است

 1- خارجی: علت و معلول در وجود خارجی مغایرند.

 2- تحلیلی: علت و معلول در وجود خارجی، عین اند ، ولی در معنا مغایر و یکی از دو معنای موجود به وجود واحد، علت دیگری است.

 (لازمه قبول برهان لمی، پذیرفتن علت تحلیلی است با اینکه به این مطلب در هیچ کتابی تصریح نشده است. شیخ و فارابی مثل برهان زیر را برهان لمی می دانند« کل انسان حیوان و کل حیوان حساس؛ فکل انسان حساس» در اینجا حیوانیت علت تحلیلی است برای حساس بودن انسان با اینکه انسان و حیوان و حساس همه به یک وجود واحد موجوداند. حیوانیت به عین وجود انسان موجود است و حساس بودن نیز به عین وجود انسان موجود است اما حیوانیت علت تحلیلی است برای حساس بودن انسان.)

 مقدمه سیزدهم

 (فرق اساسی تفسیر آخوند در اصالت وجود با تفسیر علامه و شاگردانش در این مقدمه است. برخی از فلاسفه، صغریات این قانون را گفته اند، (مانند علامه قدس الله سره، در بحث حمل به این قانون اشاره دارد.م.) ولی وقتی به خود قانون رسیده اند، مخالفت کرده اند، مثلا علامه می گویند: خدا از همان حیث که عالم است، قادر است.)

 یجوز ان یکون مصداق واحد مصداقا لمفاهیم مختلفة غیر متقابلة [1] .

 منابع:

 اسفار/ج1/ ص 174 و 175 طبع ایران

 اسفار/ ج3/ ص 349 و 350 و 329

 اسفار/ ج6/ ص 334

 اسفار/ج8/ 58

 تعلیقه مرحوم سبزواری بر اسفار/ ج2/ ص 370

 مجموعه مصنفات آقا علی مدرس/ رساله وجود رابط/ ج2/ ص 154

 مجموعه رسائل فلسفی صدرا/ رساله اتحاد عاقل و معقول/ ص 73 طبع حکمت

 مجموعه آثار شهید مطهری/ ج5/ ص 240

 و یجوز ان توجد حقائق مختلفة بوجود واحد بسیط. (این لازمه امر قبلی است)

 اسفار/ج6/ ص 124 و 275 و 285 و 334

 لمعات الهیة/ ص 316

 مقدمة چهاردهم

 المسألة مسألة فلسفیة لا من مسائل نظریة المعرفة. فلیس یبحث ای المفهومین حدث فی الذهن بانفعاله عن الواقع و ایا منهما من صنع الذهن و اعتباره، کما لا یبحث عن ان ایهما یحکی الموجودیة و ایهما لا یحکی.

 (بحث نمی کنیم از اینکه وجود از موجود بودن حکایت می کند یا ماهیت زیرا گذشت که وجود از موجود بودن حکایت می کند نه ماهیت.

 استاد مصباح و استاد مطهری تصریح دارند ماهیت مستقیما به ذهن می آید.)

 تفسیر اصالة الوجود و اعتباریة الماهیة

 منابع بحث تفسیر اصالت وجود

 تعلیقه ی شرح حکمة الاشراق/ص 173 (نسخ 183)

 اسفار/ ج1/ ص 56 و 100 و 200 و 65 تا 69 و 245 تا 247

 اسفار/ ج3/ ص 200 و 275 و 277 و 147

 اسفار/ ج 7/ 291 و 295

 رساله ی بسیط الحقیقة مرحوم ملا علی نوری/ص 23 به بعد،

 شرح اشارات/ نمط 6/ فصل 39/ ج3/ ص 245

 منتخباتی از اثار حکما/ قرة العیون مرحوم نراقی/ چ4/ ص 357 تا 379

 مجموعه رسائل حکیم سبزواری/ ص 435 طبع دانشگاه مشهد

 شوارق/ ص 541 / سطر 21 طبع سنگی (ایشان ابتدا به اصالت ماهیت معتقد بوده و بعدا از نظرش برگشته است)

 تعلیقة مرحوم سبزواری بر اسفار/ ج6/ ص 25 و 81

 الوجود عین الماهیة فی الخارج

 اسفار/ج1/ ص 245 و 260

 المسائل القدسیة/ ص 18

 (تفسیر آخوند از اصالت وجود متفاوت با تفسیر علامة است. علامة در تذییل اول کتاب«توحید علمی و عینی» می گویند:«محال است ایندو عین هم باشند.» در حالیکه آخوند فصل در کتاب اسفار دارد که عنوانش این است که هر ماهیت داری، عین وجود است در خارج. به همین علت تفسیر علامة از اصالت وجود متفاوت از بیان آخوند است. آخوند حتی یک جا نیز ماهیت را حد وجود ندانسته است در حالی که علامة تصریح می کنند:« لا نعنی بالماهیة إلا حد الوجود»