السفر الأول/ المسلک الأول/المرحلة الأولی/ المنهج الأول/ الفصل الرابع فی أن للوجود حقیقة عینیة/مقدمات هشتم تا یازدهم اصالت وجود/ ده معنا برای وجود/ج1/ ص 38
مقدمات اصالت وجود
مقدمه هشتم
المراد من الوجود معناه لا مفهومه. مراد از وجود در این مسأله معنای وجود است نه مفهوم آن و نه لفظ آن. لیکن معنای اسم مصدری مشترک میان همه موجودات مراد است. لفظ وجود مشترک است میان مصدر و اسم مصدر یعنی میان موجود بودن و هستی.
(در اسم مصدر، اصل حدث مورد نظر است بدون نسبت به فاعل مثل وضو. اما مصدر همیشه نسبت به فاعل یا مفعول را می خواهد و در مصدر همیشه نسبت هست. به همین دلیل گفته اند اصل کلام، اسم مصدر است نه مصدر.
همه مصادر عربی به معنای اسم مصدر هم می آید.)
وجود ده کاربرد دارد
- استعمال لفظ وجود و اراده ی لفظ آن به صورت مصدری: مثال:« الوجود مصدر»
- استعمال لفظ وجود و اراده ی لفظ آن به صورت اسم مصدری: «الوجود اسم مصدر»
- استعمال لفظ وجود و اراده مفهوم آن به صورت اسم مصدری: «الوجود له معنی مشترک منسوب إلی فاعل ما.»
- استعمال لفظ وجود و اراده مفهوم آن به صورت اسم مصدری: «الوجود له معنی مشترک من غیر نسبة الی فاعل ما.»
- استعمال لفظ وجود و اراده معنای آن به صورت مصدری: «الوجود بمعناه المصدری امر اعتباری؛ لان النسبة تتقوم بطرفین متغایرین نظر آخوند و استاد، و علامه هم در بعضی جاها به آن تصریح کرده است. مثل بحث تصدیقات در نهایة الحکمة. و لیس فی الواقع شیئان احدهما الوجود و ثانیهما الماهیة حتی تتحقق بینهما النسبة فی الخارج، و انما الذهن بعد ما یحلل الامر الواحد البسیط الخارجی الی وجود و ماهیة، ینسب احدهما الی الآخر و النسبة لا واقع لها هنا الا فی اعتبار الذهن.»
- استعمال لفظ وجود و اراده ی معنای اسم مصدری، یعنی حقیقت وجود. و هذا المعنی هو محل الکلام فی مبحث اصالة الوجود. (معنای اسم مصدری مشترک میان همه ی موجودات است.)
- استعمال لفظ وجود و اراده ی معنای وجدان. «ماذا وجد من فقدک» از ریشه وجد می باشد
- استعمال لفظ وجود و اراده ی ذات حق تعالی. اسفار/ج2/ ص 346 و 437 طبع ایران
- استعمال لفظ وجود و اراده ی وجود منبسط.
- استعمال لفظ وجود و اراده ی نسبت. نسبت در قضیه ی حملیه یعنی رابطه، و رابطه یعنی «است». اسفار/ ج1/ ص 79 و 81 و 82 و 328 طبع ایران. در تعلیقات ابن سینا/ ص 174 و حکمة الإشراق/ ص 67
گر شود دشمن درونی نیست(عدم اسمی) باکی از دشمن برونی نیست(عدم حرفی)
مقدمة نهم
المراد من الماهیة ایضا معناه، لا مفهومه؛ کمعنی الانسان و معنی الواجب و معنی العلة.
مقدمة دهم
المراد من الاصالة، هو الاصالة فی التحقق، بمعنی الموجودیة بالذات.
توضیح ذلک:
ان الامرین کلیهما - و هما موجودان فی الخارج بوجود واحد - لا یمکن ان یکونا اصیلین؛ لانه لو کان الوجود اصیلا و الماهیة ایضا اصیلة، لکان الوجود موجودا بذاته و کانت الماهیة ایضا موجودة بذاته، لکان کل شیئ شیئین اثنینن. فلابد من ان یکون احدهما موجودا بذاته و الآخر موجودا بنفس ذلک الاول لا بوجود آخر، و معنی الاصالة ان الشیء موجود من دون حیثیة تقییدیة حیث یقال «الوجود موجود» و لا حاجة الی تقیید الموضوع بقید و لا یقال «الماهیة موجودة» الا بارادة ان الماهیة الموجودة موجودة حیث ان الماهیة من حیث لیست الا هی لا موجودة و لا معدومة.
تبصرة:
قائل به اصالت وجود می گوید همان طور که «الوجود موجود بالذات و الماهیة موجودة بالوجود»، «الانسان انسان بالذات و الوجود انسان بالانسانیة.»
مقدمه یازدهم
المراد من الاعتباریة کون الشیئ موجودا فی عالم الاعتبار فقط؛ کأن یکون خالیا من الوجود و العدم. فان الخالی عن الوجود و العدم لیس الا اعتباریا حیث یعتبر العقل الماهیة خالیة عن الوجود و العدم حتی عن وجودها فی الذهن.
[1]
(وجود به معنای مصداق که مجمع معانی مختلف است نمی آید.
معنا همان کلی طبیعی است)
[1]
- لعقلنا اعتبار عدمه.