درس خارج اصول احمد فرخ‌فال

موضوع: مرور مباحث مرحوم نائینی که در جلسه 46 بیان شده بود

مرحوم نائینی فرمودند : دلیلی بر این‌که دلالت صیغة امر بر وجوب است و این ‌که گفته شود موضوعٌ له صیغة امر وجوب است ، وجود ندارد بلکه اقتضای امر مولا و اقتضای صیغة امر و صدور آن از مولا این است که عبد اگر آن را انجام ندهد ، توبیخ خواهد شد و اگر عذر بیاورد که گمان می‌کردم و احتمال دادم منظور از این امر ندب بوده و نه وجوب ، عذر او را نخواهند پذیرفت . بنابراین ، این استدلال برای آن‌هائی که می‌گویند صیغة امر حقیقت در وجوب دارد ، استدلال صحیح و درستی نیست . بلکه ما وقتی شرایط و اقتضائات امر را که می‌بینیم ، مشاهده می‌کنیم که مِنَ العَالي إلي السَّافل است پس اقتضای ادب عبد آن است که به دستور مولا بی توجهی نکند و آن را انجام دهد و عذری هم که در مورد ندب بودن امر مولا آورده بود ، از نظر عقلاء پذیرفته نخواهد بود .

بنابراین اقتضاء مولا و عبد ، آمر و مأمور این است که امرِ آمر امتثال شود إلا مَعَ القَرینةِ الصَّارِفَةِ مِنَ الوجوبِ إلي النَّدب ؛ یعنی قرینه‌ای در کنار امر مولا بیاید حاکی از این ‌که عبد بر امر مولا الزامی ندارد و این قرینه یا قرینة حالیه است یا مقالیه .