99/11/07
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: ولاية الفقيه/تعاملات حکومت و ولایت / شرح نامه 45 نهج ابلاغه
خلاصه جلسه گذشته :در موضوع تعاملات حاکم اسلامی و تعاملات ولی امر و حاکم این نامه 45 نهج البلاغه خطاب به عثمان بن حنیف انصاری را که مهم است هر دو مقصود و مطلوب ما از این نامه قابل استخراج است و ما 2 نکته را در این سال تحصیلی مورد بحث قرار دادیم و آن تعاملات ولایت و حاکمیت بود و به تعبیر دیگر تعاملات و ارتباطات ولی امر و حاکم اسلامی است هم در ارتباط با تعامل ولی و حاکم با یکدگیر و هم ولی با مردم و هم حاکم با مردم مورد بحث ما است ، طبعا تعاملات هر کدام با مردم با یکدیگر مورد بحث است .
نکته : در این نامه امام علی علیه السلام به عنوان ولی امر به هر دو موضوع تصریح دارند یعنی هم نقش خود را با حاکم مصر نشان می دهند که ولی امر باید ناظر بر اعمال حاکم اسلامی باشد و کوچکترین شذوذی را از آن دید به او تذکر بدهد و هم این نکته که نوع تعامل حاکم اسلامی با جامعه و رعیت دارند بیان می کنند . و در ادامه حضرت ارتباط و تعامل حاکم اسلامی با ولی امر را هم بیان می کنند
فَوَاللهِ مَا كَنَزْتُ مِنْ دُنْيَاكُمْ تِبْراً، وَلاَ ادَّخَرْتُ مِنْ غَنَائِمِهَا وَفْراً، وَلاَ أَعْدَدْتُ لِبَالِي ثَوْبِي طِمْراً، وَلاَ حُزْتُ مِنْ أَرْضِهَا شِبْراً وَلَهِيَ فِي عَيْنِي أَوْهَى وَأَهْوَنُ مِنْ عَفْصَة مَقِرَة. بَلَى كَانَتْ فِي أَيْدِينَا فَدَكٌ مِنْ كُلِّ مَا أَظَلَّتْهُ السَّمَاءُ،[1]
توضیح و نظر استاد : حضرت قسم می خورند که بخدا قسم برای خودم از دنیای شما طلا و نقره جمع نکردم و ذخیره نکردم از غنائم این دنیا بیش از اندازه و بیش از این دو قطعه لباس و دو قرص نان حتی در حد وسط هم بر نداشتم ، من جز این جامه مندرس و لباس کهنه ام چیزی برای خودم نیفزودم ، و اینجور نیست که من در اختیار گرفته باشم از زمین این دنیا زره ای ناچیز را ، و دنیا در چشم من واهی است و در پیش من ارزشی ندارد و این دنیا از دانه ای تلخ درخت بلوط برای من ناچیزتر است ، آنچه که آسمان سایه بر آن افکنده از این دنیا فقط فدک برای ما بود و این هم بر پیغمبر ص آیه نازل شد که : ﴿وَآتِ ذَا الْقُرْبَى حَقَّهُ﴾[2] آیه نازل شد بر پیغمبر ص که این فدک را به نزدیکترین فرد از خودت بده که حضرت زهرا سلام الله علیها بود .
(در این قسمت استاد توضیحاتی در مورد اهل سنت و سنت پیامبر دادند که توصیه می شود به فایل صوتی مراجعه شود)فَشَحَّتْ عَلَيْهَا نُفُوسُ قَوْم، وَسَخَتْ عَنْهَا نُفُوسُ قَوْم آخَرِينَ، وَنِعْمَ الْحَكَمُ اللهُ. وَمَا أَصْنَعُ بِفَدَك وَ غَيْرِ فَدَك، وَالنَّفْسُ مَظَانُّهَا فِي غَد جَدَثٌ تَنْقَطِعُ فِي ظُلْمَتِهِ آثَارُهَا، وَتَغِيبُ أَخْبَارُهَا، وَ حُفْرَةٌ لَوْ زِيدَ فِي فُسْحَتِهَا، وَأَوْسَعَتْ يَدَا حَافِرِهَا، لاَضْغَطَهَا الْحَجَرُ وَالْمَدَرُ، وَسَدَّ فُرَجَهَا التُّرَابُ الْمُتَرَاكِمُ [3]
توضیح و نظر استاد : یعنی هوا و هوس اینها بخل ورزید و فدک را از حضرت فاطمه سلام الله علیها گرفتند و در مقابل این نفوس سخاوت مندانه از این فدک دل کندیم و بهترین حاکم و قاضی خداست و من خدا را حاکم قرار دادم و من نه دنبال فدک دنیا و نه فدک غیر دنیا هستم و حال آنکه این انسان و نفس این انسان جای او فردای این دنیاگودال و قبری است که وقتی انسان را می گذارند در این گودال تمام آثار این انسان را منقطع می کنند در این تاریکی قبر و دفن می شود و غیب می کند تمام اخبار و رفت و آمد های او را و هر چه این گودال قبر را وسیع ایجاد کنند به مرور زمان خاک ها این مکان وسیع را پر می کنند و از انسان می گیرند .