1400/12/22
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: تعاملات بشری/مبحث امربه معروف و نهی از منکر/
نظر نهائی استاد در شرط سوم
استاد: مرحوم امام (ره) فرمودند : شرط سوم برای وجوب امربه معروف و نهی از منکر ، اصرار عاصی بر ارتکاب منکر است .
آمر یا ناهی برای این‌که بفهمد عاصی مجدداً قصد تکرار منکر را دارد بایستی علائمی داشته باشد، حال از کجا باید فهمید که او مُصر بر تکرار منکر است؟
گاهی ارتکاب معصیت برای عاصی ملکه شده و ناهی می‌داند او تداوم بر ارتکاب گناه دارد . گاهی عاصی مرتکب گناه شده و گذشته است این‌جا در مورد کسی که از فعل او واقع شده وجوبی بر نهی ندارد مگر جایی که همگان متوجه عمل منکر او شده‌اند و او نیز استنکافی از عمل خویش ندارد و چه بسا نسبت به آن افتخار هم می‌کند ، در این‌جا ولو این‌که او قصد انجام مجدد عمل خود را ندارد با این حال چون در جامعه این برداشت بوجود می‌آید که این عمل منکر و حرام نیست بایستی نسبت به آن انکار صورت گیرد تا اشاعه و ترویج حرام در جامعه صورت نگیرد .
استاد : پس فرق مبنای ما با مرحوم امام و صاحب شرایع این شد که ما علم به اصرار را شرط ندانستیم.
این نظر نهایی بنده در مورد اصرار عاصی بر تکرار و استمرار منکر است :
وجوب امربه معروف یا نهی از منکر زمانی ساقط می‌شود که علم یا اطمینان به عدم اصرار عاصی بر ارتکاب منکر داشته باشیم ؛ کما این که مطلب را مرحوم امام ، صاحب جواهر و دیگر فقها بر این مطلب تصریح کردند .
اما وجوب امر به معروف در صورتی خواهد بود که :
1. مواجهة با ارتکاب منکر صورت گیرد .
2. جائی که تلبّس به حرام منقضی شده باشد اما علم یا اطمینان حاصل شود که عاصی قصد ارتکاب مجدد منکر را در آینده دارد .
3. جائی که منکر انجام شده منقضی شده و مرتکب قصد انجام مجدد آن را ندارد اما اگر این منکر انکار نشود ، جامعه منکر را به عنوان معروف تلقّی خواهد کرد . و اگر احتمال داده شود که چنین برداشتی صورت گیرد این‌جا نهی از منکر جایز بلکه مستحب است ( احتیاط مستحب ) .
4. جائی که امربه معروف یا نهی از منکر منجر به جری شدن عاصی شده و از سر لجاجت مجدداً مرتکب منکرمی‌شود ، حرام است . مگر جائی که جامعه با تذکر دادن به او ولو او تکرار کند ، متنبه شده و از این منکر روی گردان می‌شود .