درس خارج فقه احمد فرخ‌فال

موضوع: تعاملات بشری/مبحث امربه معروف و نهی از منکر/

مرحوم امام : نهی نسبت به فعل غیر مقدور واجب نیست .

استاد : مرحوم امام فرمودند : سومین شرط وجوب امربه معروف و نهی از منکر این است که شخص عاصی مُصرّ بر استمرار ارتکاب منکر باشد .

مسئله 7 : لایُشتَرَطُ في عَدَمِ وُجوبِ الإنکار إظهَارُ ندَامَتِهِ وَ تَوبَتِه بَل مَعَ العِلمِ وَ نَحوِهِ علي عَدَمِ الإستِمرار لَم یَجِب وَ إن عَلِمَ عَدَمَ نِدَامَتِهِ مِن فِعلِه وَ قَد مَرَّ أنَّ وجوبَ الأمر بِالتَّوبَةِ غَیرُ وجوبِ النَّهي بِالنِّسبَةِ إلي المَعصیَّةِ المُرتَکِبَةِ .

استاد : شرط در عدمِ وجوب انکار، اظهار ندامت و توبه نیست بلکه اگر علم یا اطمینان پیدا شد که دیگر استمرار منکر صورت نمی‌گیرد ، دیگر وجوب انکار در بین نخواهد بود .

نکته‌ای را که مرحوم امام می‌فرمایند این است که بحث توبه را از نهی از منکر بایستی جدا کرد و این مطلب را در مسائل قبل هم مطرح کردند و فرمودند : این‌که عاصی توبه نکرده یعنی یک معروفی را ترک کرده است ، این حسابش جداست ؛ اگر طبق شرایط امربه معروف شرایط وجود دارد باید به او گفت که برود و توبه کند اما بحث این‌جا در نهی از منکر است ؛ علم پیدا شده که او دیگر مرتکب این منکر نمی‌گردد پس در نتیجه نهی از منکر وجوب نخواهد داشت . پس بنابراین نهی از ارتکاب منکر و امربه توبه نسبت به آن منکر دو مقوله جدا از هم هستند .

مسئله 8 : لَو عَلِمَ عَجزَهُ أو قَامَ الطَّریقُ المُعتَبَر عَلي عَجزِهِ عَنِ الإصرَار وَاقِعاً وَ عَلِمَ أنَّ مِن نِیَّتِهِ الإصرَار لِجَهلِهِ بِعَجزِه لایَجِبُ النَّهي بِالنِّسبَةِ إلَي الفعلِ غَیرِ المَقدور وَ إن وَجَبَ بِالنِّسبَةِ إلي تَرکِ التَّوبَةِ وَ العَزم علي المعصیَةِ لَو قُلنَا بِحُرمَتِهِ .

استاد : اگر علم به عجز عاصی از ارتکاب مجدد پیدا شد یا از طریق معتبر فهمید که عاصی دیگر نمی‌تواند بر ارتکاب منکر اصرار بورزد ، این‌جا نهی لازم نیست . حال سئوال این است که او درست که توان بر تکرار منکر ندارد اما آیا بخاطر عزم او بر ارتکاب مجدد منکر بایستی نهی شود؟ مرحوم امام می‌فرمایند : اگر مقدمة حرام را حرام می‌دانید آری می‌توانید او را نهی کنید .

مسئله 9 : لَو کانَ ( العَاصي ) عاجِزاً عَنِ ارتِکابِ حَرامٍ وَ کانَ عازِماً عَلَیه أو صَارَ قَادِراً فَلَو عَلِمَ وَ لَو بِطَریقٍ مُعتَبَرٍ حُصولَ القُدرَةِ لَه فَالظَّاهِرُ وُجوبُ إنکَارِه وَ عَلِمَ أنَّ مِن نِیَّتِهِ الإصرَار لِجَهلِهِ بِعَجزِه وَ إلَّا فَلا ( یَجِبُ الإنکَار ) إلَّا عَلي عَزمِهِ علَي القُولِ بِحُرمَتِه .