درس خارج فقه احمد فرخ‌فال

موضوع: تعاملات بشری/مبحث امربه معروف و نهی از منکر/

ادامة فتاوی مرحوم امام در تأثیرامربه معروف ونهی از منکر .

استاد : ادامة مسائلی را که مرحوم امام مطرح نمودند بیان می‌کنیم ، البته مسئله 10 نکاتی دارد که در پایان برمی‌گردیم و به آن خواهیم پرداخت .

مسئله 11 : لَو عَلِمَ أنَّ فُلاناً هَمَّ بِارتِکَابِ حَرَامٍ وَ احتَمَلَ تَأثیرَ نَهیِهِ عَنه وَجَبَ .

استاد : تا بدین‌جا مسائل که در امربه‌معروف و نهی از منکر مطرح شد ، بیان‌گر این بود که مأمورٌ بهی ترک شده یا منهیٌ عنهی مورد ترک واقع گردیده ، اما در این مسئله بحث از پیشگیری است و مرحوم امام می‌فرمایند در این‌جا و در این مورد نیز ، وجوب امر یا نهی پیش خواهد آمد . لذا مرحوم امام می‌فرمایند به صِرف اهتمام فرد بر فعل حرام یا ترک واجب ، وجوب امربه معروف یا نهی از منکر اثبات می‌شود .

مسئله 12 : لَو تَوَقَّفَ تَأثیرُ الأمر أوِ النَّهي علي ارتِکَابِ مُحَرَّمٍ أو تَرکِ وَاجِبٍ لایَجوزُ ذلک وَ سُقِطَ الوُجوب إلَّا إذَا کانَ المورِدُ مِنَ الأهَمِیَّةِ بِمَکانٍ لایَرضَي المولَي بِتَخَلُّفِهِ ، کَیفَ مَا کانَ کَقَتلِ النَّفسِ المحتَرَمَةِ وَ لَم یَکُنِ الموقوفُ عَلَیه بِهَذِهِ المصابَةِ فَلَو تَوَقَّفَ دَفعُ ذلکَ علَي الدُّخولِ فِي الدَّارِ المغصوبة وَ نَحوَ ذلک وَجَبَ .

استاد : البته ما در این‌جا عرضی داریم و آن این‌که ، وقتی ایشان می‌فرمایند « سُقِطَ الوجوب » یعنی مندوب است ؟ خیر ، خود امام می‌فرمایند « لا یَجوز » و در ادامه می‌فرمایند « سُقِطَ » و این حاکی از آن است که استحبابی در کار نیست .

سئوالی که مطرح می‌شود این است که آیا دفع افسد به فاسد جایز است ؟ فقها در این‌جا بحث دارند و می‌فرمایند : حرام ، حرام است مگر این‌که افسد ، بگونه‌ای باشد که شریعت به هیچ عنوانی اجازة آن را نمی‌دهد و در این‌جا چاره‌ای نباشد که بوسیلة یک فاسدی جلوی این افسد گرفته شود .