1400/08/10
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: تعاملات بشری/مبحث امربه معروف و نهی از منکر/
بررسی نظر مرحوم صاحب جواهر در مورد انکار ضروری دین و بیان نظر مختار
مرحوم صاحب جواهر در چندجا نظر خود را بیان فرموده‌اند( جواهر/ج 21 ص 356 وج 6 ص 48 ) که ما نظر ایشان را بصورت منسجم بیان کردیم .
ایشان در ج 6 ص 48 جواهر می‌فرمایند :
فَدعوي أنَّ إنکارَالضَّروري یُثبِتُ الکفرَ إن استَلزَمَ انکارَ النَّبي (صلي‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) مثلاً فَمَتي عَلِمَ أنَّ ذلکَ کانَ لِشُبهَةٍ وَ إلا فَاعتِقادُهُ بِالنَّبي (ص) مَثلاً ثابتٌ لم یُحکَم بِکُفرِه لا شاهدَ علیه بل هي مُخالِفَةٌ لِظاهِرِ الأصحاب ...
استاد : ایشان در ادامه می‌فرماید
وَ قد عَرَفتَ أنَّ ذلکَ الإنکار المستَلزِم في نَفسِه لِإنکارِ ذلکَ الدّین وَ إن لم یکن کذلک عندَ المنکِر بِدلیلِ التَّسالُمِ الإصحاب علي ثُبوتِ الکُفر . نعم ، لو کانَ المنکِرُ بعیداً عن بِلادِ الإسلام بِحیثُ یُمکن في حَقِّهِ خِفاءُ الضَّرورَة ( استاد : یعنی آنقدر از سرزمین اسلام دور بوده که حکم ضروری دین از او مخفی مانده و به او نرسیده است ) ، لَم یُحکَم بِکُفرِه ِ بمُجَرَّدِ ذلک ( استاد : بمجرد ذلک الإنکار) ...
استاد : ایشان بصورت مفصل در این دو آدرسی که گفتیم در این خصوص بحث می‌کنند .
به نظر می‌رسد که نقل اقوال کافی است . ما تا این‌جا چهار قول را بیان کردیم و عرض کردیم نظر مختار ما این است که :
« ضروری دین عبارتست از تکلیفی که در کتاب و سنت و عرف متشرعه مفروغٌ عنه است و مورد وفاق مذاهب اسلامی است ؛ و در صورت انکار مکلف بالغ؛ البته به شرط علم او به انکار و لوازم آن ، همچنین انکار از روی اختیار و عمد باشد ، در این‌صورت انکارضروری دین توسط منکر منجر به کفر او می‌شود اما نسبت به جاهل قاصر حکم به کفر نمی‌شود » .