1400/07/25
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: تعاملات بشری/مبحث امربه معروف و نهی از منکر/
بررسی روایاتی که مرتبط با بحث امربه‌معروف و نهی ازمنکر هستند .
در جلسة گذشته مستندات مرحوم صاحب جواهر و دیگران را مورد بررسی قرار دادیم . حال بایستی دیگر روایات مربوط به باب امربه‌معروف و نهی از منکر را هم مورد بررسی قرار دهیم .
21130- 4-[1] [2] وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَرَفَةَ[3] قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ الرِّضَا (ع) يَقُولُ لَتَأْمُرُنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَ لَتَنْهُنَّ عَنِ الْمُنْكَرِ أَوْ لَيُسْتَعْمَلَنَّ عَلَيْكُمْ شِرَارُكُمْ فَيَدْعُو خِيَارُكُمْ فَلَا يُسْتَجَابُ لَهُمْ.[4]
استاد : حضرت (علیه‌السّلام) می‌فرمایند؛ حتماً امربه معروف و نهی از منکر کنید ، اگر این‌کار را نکنید ، استعمارگران و اشرار به عنوان عاملین مسلّط بر شما می‌شوند و نتیجة آن این می‌شود که هر چه بزرگان شما دادخواهی کنند ، به آن‌ها پاسخی داده نخواهد شد .
21127- 1-[5] [6] مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ الْكُلَيْنِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْكَانَ عَنْ دَاوُدَ بْنِ فَرْقَدٍ عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الزُّهْرِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ وَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: وَيْلٌ لِقَوْمٍ لَا يَدِينُونَ اللَّهَ بِالْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْيِ عَنِ الْمُنْكَرِ.[7]
استاد : « لا یَدینُون » از ( ریشه د و ن ) مادة « دان یدینُ » است . « دَانَ » به معنای سستی و خَسیفی است در مقابل تعبّد سرسخت است مثلاً چطور جناب سلمان متعبد به دین مبین اسلام و رسول گرامی اسلام است نقطة مقابل ایشان را می‌گوید «دانَ» .
در این روایت بعضی « دان » را به معنای سستی و ضعف گرفته‌اند و استدلال آن‌ها هم چند روایت در امتداد همین مباحث است . مثلاً روایت 21139 در همین باب ، در این روایت قرین دین معنای ضعف آمده است ، بعضی در این‌جا آمده‌اند و گفته‌اند که در کنار« لایدینونَ الله ... » یک لفظ إلّا باید باشد تا معنا درست شود یعنی «لا یدینون الله الا بالأمربالمعروف و النهی عن المنکر » یعنی این‌ها با ضعف و خسوفت با خدا عمل نکنند بلکه با امربه معروف و نهی از منکر دین خود را ادا کنند . « دِین ، دُنُو و ضعف » را به هم آمیخته‌اند و نهایتاً معنای درستی برای این روایت ارائه نداده‌اند .
در صورتی‌که معنا چنین است : وای برآن قومی که به برکت امربه معروف و نهی از منکر خود را به خداوند متعال نزدیک نمی‌کنند .
«باء» در این‌جا بای استعانت است ، یعنی وسیلة نزدیکی (و تقرّب) به پروردگار باریتعالی برکت امربه معروف ونهی از منکر است .