موضوع: تفسیر قرآن/سوره بقره /آیه 212

﴿زُيِّنَ لِلَّذينَ کَفَرُوا الْحَياةُ الدُّنْيا وَ يَسْخَرُونَ مِنَ الَّذينَ آمَنُوا وَ الَّذينَ اتَّقَوْا فَوْقَهُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ وَ اللَّهُ يَرْزُقُ مَنْ يَشاءُ بِغَيْرِ حِسابٍ﴾[1]

صحبت در تفسیر آیه دویست‌ودواز‌دهم سوره بقره است. خداوند متعال می‌فرماید: ﴿زُیِّنَ لِلَّذِینَ کَفَرُوا الْحَیَاةُ الدُّنْیَا﴾؛ برای کسانی که کافر هستند، زندگی دنیا زینت داده شده است. این افراد به زندگی دنیا اهمیت زیادی می‌دهند و آن را بسیار عالی و ارزشمند می‌پندارند. در آیات دیگر قرآن، بیان شده که ﴿زُیِّنَ لَهُمُ الشَّیْطَانُ﴾[2] ؛ شیطان دنیا را در نظر کسانی که به آخرت اعتقاد ندارند، زیبا جلوه می‌دهد.

آن‌ها یا به‌خاطر توهمات خود، دنیا را بزرگ و عالی می‌پندارند، یا خیال می‌کنند که دنیا همان چیزی است که باید به آن دل بست، با این‌که مرگ، سختی‌ها، و مصیبت‌های دنیوی را می‌بینند. اما باز هم حیات دنیا برای آن‌ها زینت داده شده است. شیطان نیز با وسوسه‌های خود، دنیا را برای این افراد زیبا جلوه می‌دهد. به همین دلیل، چون به آخرت ایمان ندارند، تمام تمرکز و علاقه‌شان بر دنیا است.

این گروه، کسانی که برای آخرت تلاش می‌کنند، مسخره می‌کنند و می‌گویند: آخرتی وجود ندارد. محاسبات آن‌ها صرفاً مادی و دنیوی است، در حالی که مؤمنان و متقین هم دنیا و هم آخرت را در نظر دارند. آن‌ها سعی می‌کنند دنیا و آخرت را با هم داشته باشند و به آخرت نیز توجه می‌کنند.

اما در روز قیامت، این وضعیت برعکس خواهد شد. کسانی که ایمان داشتند و تقوا پیشه کردند، درجاتشان بسیار بالا خواهد بود، در حالی که کفار، ذلیل و خوار شده و مورد تمسخر قرار می‌گیرند. خداوند می‌فرماید: ﴿وَالَّذِینَ اتَّقَوْا فَوْقَهُمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ﴾؛ کسانی که تقوا داشته باشند، در روز قیامت بالاترین درجات را خواهند داشت.

تقوا با ایمان تفاوت دارد. ممکن است کسی ایمان قلبی داشته باشد، اما ایمانش همراه با عمل صالح نباشد. اما تقوا، ایمانی است که همراه با عمل صالح است. اگر ایمان با عمل صالح همراه شود، فرد به مقام تقوا می‌رسد و در روز قیامت از درجات عالی بهره‌مند خواهد شد.

﴿وَ اللَّهُ يَرْزُقُ مَنْ يَشاءُ بِغَيْرِ حِسابٍ﴾ رزق و روزی، تنها شامل معیشت مادی نیست. هر چیزی که لازمه زندگی باشد، مثل علم، تقوا، آرامش، رزق الهی است. خداوند، به کسانی که مورد لطف و عنایت او باشند، هم دنیا و هم آخرت را عطا می‌کند. مؤمنان و متقین، هم از زیبایی‌های دنیا بهره‌مند هستند و هم آخرت بهتری دارند.

زینت دنیا:

زینت گاهی واقعی است و گاهی توهمی. زینت‌های واقعی شامل مال حلال، اولاد صالح، اخلاق فاضله، عدالت، سخاوت، تواضع و دیگر صفات برجسته انسانی است. این‌ها همگی زینت‌هایی عالی و مشروع هستند. اگر انسان جمال، مال، مقام، یا موقعیت خوبی داشته باشد و این‌ها در مسیر الهی قرار گیرند، همه این‌ها زینت‌هایی ارزشمند خواهند بود.

اما زینت‌های تخیلی، توهمی و خیالی هستند. مثلاً کسانی که با ظلم و فساد لذت می‌برند، یا جنایتکارانی که اعمال زشت خود را افتخار می‌دانند، زینت‌های خیالی دارند. شیطان، این اعمال زشت را برایشان زیبا جلوه می‌دهد و گمان می‌کنند کارهایشان عالی است.

قرآن می‌فرماید: ﴿زُیِّنَ لَهُمْ سُوءُ أَعْمَالِهِمْ﴾؛ اعمال زشتشان در نظرشان زیبا جلوه داده شده است. این دسته از کفار و منافقین، به دلیل عدم ایمان واقعی به خداوند و معاد، دچار چنین اشتباهی می‌شوند.

زینت ایمان و توکل بر خداوند:

برای مؤمنان، ایمان و توکل بر خداوند خود بزرگ‌ترین زینت است. ﴿وَ لکِنَّ اللَّهَ حَبَّبَ إِلَيْکُمُ الْإيمانَ وَ زَيَّنَهُ في‌ قُلُوبِکُمْ﴾[3] کسی که ایمان دارد، حتی در سختی‌ها و مشکلات، آرامش فکری و روحی دارد. مثلاً امام خمینی (ره) با وجود دشمنی‌های آمریکا و دیگر قدرت‌ها، هیچ ترسی نداشت، زیرا به خدا توکل کرده بود. ایمان به خداوند، آرامشی به انسان می‌دهد که هیچ چیز دنیوی نمی‌تواند آن را جایگزین کند.

زینت علم:

برای علما، مطالعه و حل مسائل علمی بزرگ‌ترین لذت است. همان‌طور که دیگران از باغ‌ها و ویلاها لذت می‌برند، عالمان از مطالعه کتاب و پیشرفت علمی لذت می‌برند.

جمع‌بندی:

از این آیه استفاده می‌شود که مؤمن و متقی باید هم زینت‌های دنیوی را داشته باشد و هم زینت‌های اخروی. دنیا وسیله‌ای برای رسیدن به آخرت است. خداوند ایمان و تقوا را در قلب‌های مؤمنان زینت داده است و آن‌ها از این زینت آرامش و لذت واقعی می‌برند. وظیفه ما این است که زندگی خود را به‌گونه‌ای تنظیم کنیم که در هر دو بعد دنیوی و معنوی پیشرفت کنیم، از دنیا بهره ببریم و برای آخرت نیز تلاش کنیم.

پیشنهاد:

برای پیشرفت در همه ابعاد زندگی (مادی، معنوی، علمی، اجتماعی، و سیاسی) برنامه‌ای تنظیم کنید. تلاش کنید هر روز در همه این زمینه‌ها قدمی رو به جلو بردارید. با این روش، می‌توانید به تعادلی زیبا میان دنیا و آخرت دست یابید.