موضوع: تفسیر قرآن/سوره بقره /آیه 208

﴿يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا ادْخُلُوا فِي السِّلْمِ کَافَّةً وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبينٌ﴾[1]

صحبت در تفسیر آیه دویست‌وهشتم سوره بقره است. ﴿يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا﴾ ای کسانی که ایمان آورده‌اید، ﴿ادْخُلُوا فِي السِّلْمِ کَافَّةً﴾ همه در تسلیم و سلام و صلح و امنیت داخل شوید. ﴿وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ﴾ دنبال شیطان نباشید و مواظب باشید که شیطان شما را به انحراف نکشاند. ﴿إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبينٌ﴾ شیطان برای شما دشمن آشکار است.

خداوند متعال نسبت به زندگی مسالمت آمیز با افرادی، در قرآن تأکید دارد. باید با این افراد با صلح و صفا و محبت رفتار کنید. دسته اولی که در قرآن تأکید شده با آن‌ها مسالمت آمیز زندگی کنید،﴿يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا﴾ است. کسانی که ایمان آورده‌اند، مشرکان و اهل کتاب بحث دیگری دارد که در آیات دیگر در رابطه با نحوه برخورد با آن‌ها صحبت شده است. این آیه در رابطه با مؤمنان است ﴿يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا﴾ کسانی که ایمان آورده‌اید؛ بلکه خطاب به مسلمانان است. مسلمانان همه با هم در صلح و صفا باشید، سعی کنید با هم متحد باشید، سلیقه‌های شخصی خود را کنار بگذارید. طوری نباشد که به خاطر یک سری اختلافات شخصی با هم دشمنی کنید و اتحاد خود را از بین ببرید.

در روایات وارد شده، ﴿يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا ادْخُلُوا فِي السِّلْمِ کَافَّةً﴾ یعنی ولایت و رهبری معصوم.[2] «ولایة علی بن ابی طالب حصنی فمن دخل حصنی أمن من عذابی»[3] شاید اشاره به آن باشد؛ یعنی در ولایت پیامبر و ائمه (علیهم‌السلام) داخل شوید؛ از پیامبر(صلی الله علیه و آله) و ائمه (علیهم‌السلام) پیروی کنید و در مقابل دستورات اسلام تسلیم باشید.

معنای کَافَّةً:

﴿کَافَّةً﴾ به معنای همه است، همه مردم با هم رفیق شوند و با صلح و صفا زندگی کنند و اجتماع اسلامی را با اتحاد برقرار کنند. معنای دیگر این است که ﴿فِي السِّلْمِ کَافَّةً﴾ یعنی تسلیم صد درصد، وقتی شخصی تسلیم قانون است، صد درصد قانون را اجرا می‌کند، گاهی نود درصد یا هشتاد درصد قانون را اجرا می‌کند. اگر بگوییم تسلیم صد درصد در این صورت ﴿کَافَّةً﴾ قید ﴿فِي السِّلْمِ﴾ می‌شود نه قید ادْخُلُوا گاهی می‌گوییم ﴿ادْخُلُوا فِي السِّلْمِ کَافَّةً﴾ یعنی همه اهل ایمان؛ و گاهی می‌گوییم تسلیم صد درصد، در این صورت ﴿کَافَّةً﴾ قید ﴿فِي السِّلْمِ﴾ است؛ یعنی وقتی تسلیم می‌شوید، تسلیم صد درصد باشید، نه تسلیم هشتاد یا نود درصد، تسلیم هشتاد یا نود درصد هم خوب است نوعی تسلیم است، قوانین را قبول دارد، اجرا هم می‌کند ولی بعضی قوانین را زیرپا می‌گذارد.

احتمال سوم این است که هر دو را بگوییم؛ یعنی هم همه با هم و هم تسلیم صد درصد؛ یعنی ﴿کَافَّةً﴾ قید هر دو باشد؛ یعنی همه با هم متحد باشید و هم تسلیم صد درصد باشید. به عبارت دیگر در این صورت ﴿کَافَّةً﴾ هم از لحاظ کمیت و هم از لحاظ کیفیت مورد استفاده قرار می‌گیرد. کمیت همه افراد را در بر می‌گیرد و کیفیت تسلیم صد درصدی را شامل می‌شود.

به نظر می‌رسد اگر هر دو مورد را بگیریم، کامل‌تر و بهتر خواهد بود.

وسوسه‌های شیطان:

هرگاه حرف از اتحاد به میان آید، وسوسه‌های شیطان باعث ایجاد اختلاف و تفرقه می‌شود. از شیطان و وسوسه‌های او پیروی نکنید و توجه داشته باشید که وسوسه‌های شیطان، گام به گام است؛ یعنی یک مرتبه نیست، قدم به قدم جلو می‌آید که شما را منحرف کند، عالم یک حرف می‌زند و باعث اختلاف می‌شود، هر کسی را به صورتی وسوسه می‌کند که اختلاف ایجاد کند. باید توجه کنید که این‌ها خطوات شیطان است.

معنای سِلم:

یکی از اسماء الهی سلام است ﴿هُوَ اللَّهُ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ السَّلَامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَيْمِنُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ الْمُتَكَبِّرُ سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا يُشْرِكُونَ﴾[4] سلام یعنی اینکه انسان در سلامت و درستی و عدالت و صلح و صفا باشد. این یکی از مستقلات عقلیه است؛ یعنی عقل هر انسانی در هر دین و مذهب و مملکت و در هر زمان و مکانی تأیید می‌کند که انسان باید در سلم و صلح و آرامش و امنیت باشد.

برای تکامل و پیشرفت لازم است که انسان در سلم و سلامت و آرامش و امنیت باشد. ﴿يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا ادْخُلُوا فِي السِّلْمِ کَافَّةً﴾ یک راهنمایی عقلی و شرعی است؛ یعنی هم عقل و هم شرع به آن حکم می‌کنند و اینطور نیست که بگوییم یکی از مختصات شرع است و اسلام این را می‌گوید.

اگر بخواهید در هر بعدی تکامل پیدا کنید باید با هم متحد باشید و اختلاف نداشته باشید.