موضوع: تفسیر قرآن/سوره بقره /آیه 207

﴿وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْري نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللَّهِ وَ اللَّهُ رَؤُفٌ بِالْعِبادِ﴾[1]

صحبت در تفسیر آیه دویست و هفتم سوره بقره است. دسته‌ای از مردم کسانی هستند که جان خود را به خداوند می‌فروشند ﴿وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْري نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللَّهِ﴾ به خاطر اینکه خدا را خشنود کنند، از جان خود می‌گذرند. بعضی‌ها برای رضای خدا از جان خود می‌گذرند و بعضی از مال خود می‌گذرند، بعضی هم از آبروی خود می‌گذرند. انسان‌های فداکار و ایثارگر در این دنیا وجود دارند.

گاهی انسان خودش را فدا می‌کند، ولی برای تمایلات نفسانی خودش را فدا می‌کند، برای غضب‌ها و مادیات و شهوات خود را به کشتن می‌دهد. برای رسیدن به مال دنیا همدیگر را می‌کشند، برای شهوت‌رانی همدیگر را مجروح و زخمی می‌کنند یا می‌کشند اما بعضی‌ها برای رضای خدا جان خود را فدا می‌کنند، اینهانزد خداوند مقام دارند و مورد رأفت و محبت خداوند قرار می‌گیرند. ﴿وَ اللَّهُ رَؤُفٌ بِالْعِبادِ﴾ این‌ها بندگان خدا هستند. بنده واقعی به زبان نیست که من بگویم مرید شما هستم ولی موقع فداکاری و جانفشانی که می‌شود، فرار کنم. ﴿رَؤُفٌ بِالْعِبادِ﴾ برای کسانی است که در راه رضای خدا جان خود را می‌فروشند.

منظور از عباد:

منظور از عباد در این آیه همان کسانی هستند که برای رضای خدا جان خود را فدا می‌کنند. ابن ابی الحدید در شرح نهج البلاغه[2] بیان می‌کند که تمام مفسرین اتفاق نظر دارند که این آیه در رابطه با آقا امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) در لیلة المبیت است که کفار تصمیم گرفتند که پیامبر(صلی الله علیه و آله) را بکشند. از هر قبیله یک نفر جمع شد برای اینکه با آن‌ها دشمنی زیادی ایجاد نشود و نگویند فلان قبیله پیامبر(صلی الله علیه و آله) را کشته است. هممه با هم متحد شدند که پیامبر(صلی الله علیه و آله) را بکشند. قبایل مختلف یک نفر را فرستادند که پیامبر(صلی الله علیه و آله) را بکشند، خبر به پیامبر(صلی الله علیه و آله) رسید. پیامبر(صلی الله علیه و آله) می‌خواست از مکه بیرون رود که جانش حفظ شود. آقا امیرالمؤمنین(علیه السلام) جای پیامبر(صلی الله علیه و آله) خوابید گفت من کشته شوم تا جان پیامبر(صلی الله علیه و آله) حفظ شود. آقا امیرالمؤمنین(علیه السلام) به خاطر خدا جان خود را در معرض خطر قرار داد. جایی خوابید که پیامبر(صلی الله علیه و آله) شب‌ها می‌خوابید.

ابوذر یکی از کسانی است که جانفشانی داشت و از بین اصحاب هم کسانی بودند که این روحیه را داشتند. در جامعه امروز ما هم کسانی هستند که این روحیه را دارند.

صهیونیست غاصب زمین و خانه فلسطینیان را اشغال کرده و خودشان هم اعتراف کردند که ما این زمین‌ها را با جنگ به دست آوردیم. رییس جمهور فرانسه هم به آن‌ها خطاب می‌کند که اشغال فلسطین به خاطر تأیید سازمان ملل بود. حالا همان سازمان ملل می‌گوید آتش بس اعلام کنید، چرا به حرف سازمان ملل گوش نمی‌کنید؟ حالا حرف این‌ها واقعی نیست، ته دلشان این حرف‌ها نیست. این‌ها آدم‌هایی هستند که به مبنا و حرف‌های خودشان هم عمل نمی‌کنند. با اینکه خودشان ظالم و ستمگر هستند، می‌گویند آتش بس را بپذیر، این همه زن و بچه را کشتی، الآن کافی است اما این‌ها گوش نمی‌دهند و می‌گویند اینجا را ما با جنگ گرفتیم.

از این آیه به دست می‌آید که یکی از کارهایی که انسان‌های مؤمن انجام می‌دهد، جانفشانی و فداکاری کند و در راه رضای خدا این کار را انجام دهد نه برای مطامع دنیا، مثل آقا امیرالمؤمنین در لیلة المبیت.

اهمیت دادن به امور مسلمین:

یکی از امتحانات الهی این است که اگر انسان می‌گوید که مؤمن و متدین هستم، در مواقع امتحان الهی چگونه برخورد می‌کند. الآن می‌بینید مراجع معظم تقلید، مقام معظم رهبری(سلّمه الله) آیت الله العظمی سیستانی و آیت الله العظمی مکارم شیرازی، آیت الله العظمی نوری، آیت الله العظمی جوادی آملی و همه علما می‌فرمایند به مردم غزه و لبنان کمک کنید، نصف سهم امام را به این‌ها کمک کنید، مردم کمک کنند، اینجا مقامی است که باید از این امتحان الهی سربلند بیرون آییم. خداوند به ما توفیق دهد که هر مقدار که امکان دارد، هم تبلیغ کنیم و هم کمک کنیم و هر کسی به میزان توان خودش به مردم لبنان و غزه کمک کند و این ایثار را با جان و مال انجام دهیم. این‌ها همه چیزشان را از دست داده‌اند، خانه و هرچه داشته‌اند نابود شده، لذا بعضی نصف یا ثلث حقوق خود را برای کمک به آن‌ها اختصاص داده‌اند.

ما نباید نسبت به امور مسلمین بی‌تفاوت باشیم. « مَنْ أَصْبَحَ لَا يَهْتَمُّ بِأُمُورِ الْمُسْلِمِينَ فَلَيْسَ مِنْهُمْ وَ مَنْ سَمِعَ رَجُلًا يُنَادِي يَا لَلْمُسْلِمِينَ فَلَمْ يُجِبْهُ فَلَيْسَ بِمُسْلِمٍ»[3] کسی که به امور مسلمانان اهمیت ندهد از مسلمانان نیست، این قول رسول خدا(صلی الله علیه و آله) است می‌فرماید: کسی که می‌گوید ای مسلمانان به دادم برسید و شما جواب او را ندهید و بی‌تفاوت باشید، مسلمان نیستید.

وظیفه همه ما است که همانطور که مقام معظم رهبری و مراجع معظم تقلید فرمودند و توصیه و تأکید کردند که به مردم لبنان و غزه کمک کنید، به نظر می رسد که وظیفه همه است که هم جهاد تبیین داشته باشیم و تبلیغ کنیم و هم اینکه خودتان پیش قدم شوید و این کار را انجام دهید. الآن مردم عراق خیلی کمک کرده‌اند، مردم ایران هم خیلی کمک کرده‌اند و وظیفه همه ما است که در این رابطه یک حرکت عظیم عمومی انجام شود و مسئله حمایت مالی انجام شود. برای حمایت جانی هم عده‌ای رفته‌اند و آمادگی خود را اعلام کرده‌اند که اگر نیاز شد ما آماده هستیم جان خودمان را هم فدا کنیم. عده‌ای هم طلاهای خودشان را داده‌اند، کمک‌های زیادی انجام می‌شود ولی در عین حال کم است. این وظیفه انسانی را همه ما باید انجام دهیم و بدانیم که نتایجش در آخرت برای ما مخفوظ است.

خداوند به همه ما توفیق دهد که بتوانیم در راه رضای پرودگار این حرکت معنوی را به خوبی انجام دهیم.