درس اصول استاد حمید درایتی

موضوع: اصول عملیه/اصاله الاحتیاط /بررسی اضطرار به بعض اطراف علم اجمالی

اشکال : این تصویر مرحوم نائینی در مسأله بر فرضی تمام است که اختیار سایر اطراف برای رفع اضطرار، شرط مقارن تکلیف باشد (یعنی تکلیف از حین ارتکاب حرام واقعی برای رفع اضطرار برداشته می‌شود)، زیرا در چنین صورتی حرام واقعی تا قبل از ارتکاب آن برای رفع اضطرار ثابت بوده است، همچنان که با ارتکاب سایر اطراف برای رفع اضطرار حرمت آن کما کان باقی خواهد بود، پس در نتیجه تردید مکلف بین دو تکلیف قصیر و طویل (شک در مکلف به) و مجرای احتیاط می‌باشد و نفس اضطرار به جامع مانع از تنجّز تکلیف نیست ؛ در حالی که ممکن است مشروط بودن تکلیف به اختیار سایر اطراف برای رفع اضطرار، به صورت شرط متأخّر باشد و با ارتکاب حرام واقعی برای رفع اضطرار، کشف شود که از ابتدا تکلیفی وجود نداشته و حرمتی در میان اطراف شبهه نبوده است، پس در نتیجه تردید مکلف بین وجود و عدم تکلیف (شک در اصل تکلیف) خواهد بود که مجرای برائت است و این فرض بسان همان صورتی می‌باشد که تکلیف و علم إجمالی پس از عروض اضطرار واقع شده است.