درس اصول استاد حمید درایتی

موضوع: مباحث قطع/حجيت قطع /مبنای مختار

بخش سوم - تفاوت قطع و اطمينان

همچنان كه گفته شد، يكى از حالات مكلف قطع است كه عبارت بود از اعتقاد جازم و بدون احتمال خلاف و حجيّت آن ذاتى دانسته شده بود ؛ اما حالت ديگرى نيز براى مكلف قابل تصور است كه از آن تعبير به اطمينان مى شود و مباحث آن در ضمن چهار مبحث ارائه مى شود :

مبحث اول - تعريف اطمينان

براى اطمينان دو تعريف وجود دارد :

    • آن اعتقاد جازمى است كه همراه احتمال خلاف نسبت به آن منتفى نباشد (احتمال خلاف فعلى).

    • آن اعتقاد جازمى است كه بعد از التفات و تنبيه، احتمال خلاف نسبت به آن منتفى نباشد (احتمال خلاف شأنى). [1]

مبحث دوم - اقوال در مسألة

اگرچه نزد اصوليين مسلّم دانسته شده است كه اطمينان حجيّت ذاتى ندارد اما نسبت به حجيّت جعلى و اعتبارى آن چند نظريه وجود دارد :

    • اطمينان مطلقا حجيّت دارد.

    • اطمينان مطلقا حجيّت ندارد.

    • تفصيل در مسأله :

        ◦ اطمينان در احكام حجيّت دارد اما در موضوعات حجيّت ندارد (كما يظهر من عبارات العراقى)

        ◦ اطمينان در صورتى كه از مناشئ عقلائى باشد، حجيّت دارد و در صورتى كه از مناشئ غير عقلائى (نفسانى) باشد، حجيّت ندارد (كما ادعى السيد السيستانى) .