موضوع: کتاب الشركة/شرکتهای سهامی /شرکت های سهامی خاص
مختار در مسأله
براى اثبات وجوب وفاء به وعده و شرط ابتدائى سه راه وجود داشت. هرچند كه خلف وعده با إخبار از روى عزم و تصميم، مصداق حرمت كذب قرار نگرفت اما ادله ى وجوب وفاء به وعده و شموليت المؤمنون عند شروطهم نسبت به شرط ابتدائى تمام بود. بنابر این وفاء به هر وعده اى كه ديگرى از آن منتفع يا با تخلف آن متضرر مى شود وجوب تكليفى شرعى دارد اما نسبت به حكم وضعى و جريان ضمان مسأله نياز به بررسى بيشترى خواهد داشت.
٢- شركت هاى سهامى خاص
در ابتداى بحث از شركت هاى تجارى عرض شد كه ماده ٢٠ قانون تجارت براى شركت هاى تجارى هفت قسم شناسايى مى كند كه نوع اول آن شركت هاى سهامى بود [1]
اما در ماده ٤ لايحه اصلاحيه قانون تجارت شركت هاى سهامى به دو نوع عام و خاص تقسيم گرديده اند. [2]
در شركت هاى سهامى عام قسمتى از سرمايه توسط غير مؤسسين تأمين مى شود بخلاف شركت هاى سهامى خاص كه تمام سرمايه آن بايد توسط مؤسسین تأديه شود.
با توجه به اينكه شركت سهامى خاص تفاوت ماهوى و حقوقى با شركت هاى سهامى عام ندارند و هردو از مصاديق شركت سرمايه [3]
(در برابر شركت اشخاص) بشمار مى آيند و در اكثر قوانين مشترك هستند، نياز به بررسى و تحليل مستقل نخواهد داشت و تمام مباحث حقوقى و فقهى اى كه در شركت هاى سهامى عام گفته شد در اينجا نيز تطبيق مى شود.
هرچند كه قانون تفاوت هاى جزئى در ساختار شركت هاى سهامى خاص با سهامى عام بيان نموده اما اين مميزات سبب تفاوت حقوقى و فقهى اين دو شركت نمى شود و صرفا جهت آشنايى بيشتر با شركت هاى سهامى خاص به بيان اين افتراقات مى پردازيم :
تفاوت اول - بنابر ماده ٤ لايحه اصلاحيه قانون تجارت، سرمايه شركت هاى سهامى خاص بايد توسط مؤسسين تأمين شود بخلاف سهامى عام كه ٣٥٪ اصل سرمايه توسط مؤسسین و باقى آن از طريق پذيره نويسى توسط ديگران تأمين مى گردد.
تفاوت دوم - در شركت هاى سهامى خاص بايد بلافاصه قبل يا بعد از نام شركت كلمه شركت سهامى خاص اضافه شود بخلاف سهامى عام كه قبل يا بعد از نام شركت كلمه شركت سهامى عام ثبت مى شد. [4]
تفاوت سوم - حداقل شريك براى تأسيس شركت سهامى خاص سه نفر مى باشد بخلاف سهامى عام كه حداقل با پنج نفر تأسيس مى گردد.
نكته : اين تفاوت وجه جمع بين ماده ٣ لايحه اصلاحيه قانون تجارت و ماده ١٠٧ قانون تجارت مى باشد. [5]
تفاوت چهارم - حداقل سرمايه جهت تأسيس شركت سهامى خاص مبلغ يك ميليون ريال مى باشد بخلاف سهامى عام كه براى تأسيس نياز به مبلغ پنج ميليون ريال دارد. [6]
تفاوت پنجم - در روند تأسيس شركت سهامى خاص تسليم اظهارنامه كافيست بخلاف سهامى عام كه براى تأسيس آن تسليم اظهار نامه و طرح اساسنامه و طرح پذيره نويسى ضرورى است. [7]
تفاوت پنجم - شركت هاى سهامى خاص ذاتا حق ورود به بورس و فروش سهام و تبلیغات فروش آن را ندارند مگر در فرض نياز به افزايش سرمايه و مشروط به اينكه از مقررات شركت هاى سهامى عام تبعيت كرده باشند بخلاف سهامى عام كه فلسفه وجودى آن امور مذكور است و عدم انتقال سهم نسبت به آن صرفا منوط به تصميم مجمع عمومى يا فوق العاده مى باشد . [8]
تفاوت ششم - تأسيس شركت هاى سهامى خاص در راستاى برخى از فعاليت ها ممنوع مى باشد و آن فعاليت ها صرفا بايد با تحت عنوان سهامى عام تأسيس گردد مانند بانك ها. [9]
تفاوت هفتم - در شركت هاى سهامى خاص نقل و انتفال سهام و سهم الشركة منوط به موافقت مديران يا مجمع عمومى است بخلاف سهامى عام كه نقل و انتقال سهام منوط به موافقت كسى نيست. [10]
[1] ماده ٢٠ قانون تجارت :شرکتهای تجارتی بر هفت قسم است:۱) شرکت سهامی۲) شرکت با مسئولیت محدود۳) شرکت تضامنی۴) شرکت مختلط غیر سهامی۵) شرکت مختلط سهامی۶) شرکت نسبی۷) شرکت تعاونی تولید و مصرف.
[2] ماده ٤ لايحه اصلاحيه قانون تجارت :شرکت سهامی به دو نوع تقسیم می‌شود:نوع اول - شرکت‌هایی که مؤسسین آنها قسمتی از سرمایه شرکت را از طریق فروش سهامبه مردم تأمین می‌کنند. این گونه شرکت‌ها شرکت سهامی عام نامیده می‌شوند.نوع دوم - شرکت‌هایی که تمام سرمایه آنها در موقع تأسیس منحصراً توسط مؤسسین تأمینگردیده است. این گونه شرکت‌ها شرکت سهامی خاص نامیده می‌شوند.
[3] در شركت هاى سرمايه آنچه ركن اساسى اشتراك است سرمايه بوده و اشخاص دخالتى در شكل گيرى آن و أغراض شركاء ندارند كه از بارزترين مصاديق آن شركت هاى سهامى است. در مقابل آن شركت اشخاص قرار دارد كه شخصيت شريك دخيل در غرض و مستتبع آثار حقوقى است و از مصاديق آن شركت هاى تضامنى است.
[4] تبصره ماده ٤ لايحه اصلاحيه قانون تجارت :در شرکتهای سهامی عام عبارت "شرکت سهامی عام" و در شرکتهای سهامی خاص عبارت " شرکت سهامی خاص" باید قبل از نام شرکت یا بعد از آن بدون فاصله با نام شرکت در کلیه اوراق و اطلاعیه‌ها و آگهی‌های شرکت به طور روشن و خوانا قید شود.
[5] ماده ٣ لايحه اصلاحيه قانون تجارت :در شرکت سهامی تعداد شرکاء نباید از سه نفر کمتر باشد.ماده ١٠٧ قانون تجارت :شرکت سهامی به وسیله هیات مدیره‌ای که از بین صاحبان سهام انتخاب شده و کلاً یا بعضاً قابل عزل می‌باشند، اداره خواهد شد. عده اعضای هیات مدیره در شرکتهای سهامی عمومی نباید از پنج نفر کمتر باشد.
[6] ماده ٥ لايحه اصلاحيه قانون تجارت :در موقع تأسیس سرمایه شرکتهای سهامی عام از پنج میلیون ریال و سرمايه شرکتهای سهامی خاص از یک میلیون ریال نباید کمتر‌باشد. در صورتی که سرمایه شرکت بعد از تأسیس به هر علت از حداقل مذکور در این ماده کمتر شود باید ظرف یک سال نسبت به افزایش سرمایه تا میزان‌حداقل مقرر اقدام به عمل آید یا شرکت به نوع دیگری از انواع شرکتهای مذکور در قانون تجارت تغییر شکل یابد وگرنه هر ذینفع می‌تواند انحلال آن را‌از دادگاه صلاحیتدار درخواست کند. هرگاه قبل از صدور رأی قطعی موجب درخواست انحلال منتفی گردد دادگاه رسیدگی راموقوف خواهد نمود.
[7] ماده ٢٠ لايحه اصلاحيه قانون تجارت :برای تأسیس و ثبت شرکتهای سهامی خاص فقط تسلیم اظهارنامه به ضمیمه مدارک زیر به مرجع ثبت شرکت‌ها کافی خواهد بود:1 - اساسنامه شرکت که باید به امضاء کلیه سهامداران رسیده باشد.2 - اظهارنامه مشعر بر تعهد کلیه سهام و گواهینامه بانکی حاکی از تأدیه قسمت نقدی آن که نباید کمتر از سی و پنج درصد کل سهام باشد. اظهارنامه مذکور باید به امضای کلیه سهامداران رسیده باشد. هرگاه تمام یا قسمتی از سرمایه به صورت غیر نقد باشد باید تمام آن تأدیه گردیده و صورت‌تقویم آن به تفکیک در اظهارنامه منعکس شده باشد و در صورتی که سهام ممتازه وجود داشته باشد باید شرح امتیازات و موجبات آن در اظهارنامه منعکس شده باشد.3 - انتخاب اولین مدیران و بازرس یا بازرسان شرکت که باید در صورتجلسه‌ای قید و به امضای کلیه سهامداران رسیده باشد.4 - قبول سمت مدیریت و بازرسی با رعایت به قسمت اخیر ماده 17.5 - ذکر نام روزنامه کثیرالانتشاری که هر گونه آگهی راجع به شرکت تا تشکیل اولین مجمع عمومی عادی در آن منتشر خواهد شد.تبصره - سایر قیود و شرایطی که در این قانون برای تشکیل و ثبت شرکتهای سهامی عام مقرر است در مورد شرکتهای سهامی خاص لازم الرعایه نخواهد بود. ماده ٦ لايحه اصلاحيه قانون تجارت :برای تأسیس شرکتهای سهامی عام مؤسسین باید اقلاً بیست درصد سرمایه شرکت را خود تعهد کرده و لااقل سی و پنج درصد مبلغ تعهد‌شده را در حسابی به نام شرکت در شرف تأسیس نزد یکی از بانک‌ها سپرده سپس اظهارنامه‌ای به ضمیمه طرح اساسنامه شرکت و طرح اعلامیه پذيره نویسی سهام که به امضاء کلیه مؤسسین رسیده باشد در تهران به اداره ثبت شرکت‌ها و در شهرستان‌ها به دایره ثبت شرکت‌ها و در نقاطی که دایره ثبت شرکت‌ها وجود ندارد به اداره ثبت اسناد و املاک محل تسلیم و رسید دریافت کنند.
[8] ماده ٢١ لايحه اصلاحيه قانون تجارت :شرکتهای سهامی خاص نمی‌توانند سهام خود را برای پذیره‌نویسی یا فروش در بورس اوراق بهادار یا توسط بانک‌ها عرضه نمایند و یا به انتشار آگهی و اطلاعیه و یا هر نوع اقدام تبلیغاتی برای فروش سهام خود مبادرت کنند مگر این که از مقررات مربوط به شرکتهای سهامی عام به نحوی که در این قانون مذکور است تبعیت نمایند.
[9] ماده ٣١ قانون پول و بانك :تشکیل بانک فقط به صورت شرکت سهامی عام با سهام با نام ممکن خواهد بود.
[10] ماده ٤١ لايحه اصلاحيه قانون تجارت :در شرکتهای سهامی عام نقل و انتقال سهام نمی‌تواند مشروط به موافقت مدیران شرکت یا مجامع عمومی صاحبان سهام بشود.