درس خارج فقه استاد اشرفی

96/02/11

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع : استهلال/ الرؤیة فی بلد آخر.

(بیانات حجه الاسلام و المسلمین احمدی)

مقدمه:

الف: ابتداءاً باید بدانیم که مجموع روزهای یک ماه به هیچ عنوان بیست و هشت روز و یا سی و یک روز نمی باشد بلکه یا بیست و نه روز و یا سی روز می باشد که در مجموعِ سال شش روز آن بیست و نه روز و شش روز دیگر آن سی روز بوده و مجموع سال قمری 354روز می باشد.

ب: ده دقیقه اولی که خورشید غروب می کند هلال ماه قابل رؤیت نمی باشد خورشید باید حداقل چهار درجه از افق پایین بیاید که ماه قابل رؤیت باشد.

ج: واضح است که اگر هلال ماه در بلاد شرقى رؤیت شود براى بلاد غربى نیز ثابت است و با رؤيت هلال در بلاد شرقى، در بلاد غربى نيز اگر مانعى وجود نمى‌داشت، قطعاً هلال رؤيت مى‌شد؛ زيرا غروب آن ها متأخر از غروب بلاد شرقى است و از اين رو، هلال در آن ها هر چند دور باشند، عادتاً ديده مى‌شود.

موانع دوازده گانه رؤیت هلال در اول ماه: (یا عوامل مؤثّر در رؤیت هلال به بیان حجه الاسلام و المسلمین احمدی) الف: عوامل طبیعی یا فیزیکی:

    1. یکی از عوامل، عوامل طبیعی (موانع فیزیکی) است یعنی قرار گرفتن هلال در افق در حالی که موانع طبیعی از دیدن آن وجود دارد مثل دود، وجود کوه و یا تپه، گرد و غبار شدید در سطح افق، ابرها، مهِ غلیظ،و یا بخار.... در دور نوار زمین که وجود این ها گاهی مانع رؤیت هلال می شود.

ب: عوامل آسمانی: که هفت مورد می باشند (از مورد دوم تا هشتم) عبارتند از:

    2. فاصله مرکز خورشید تا مرکز ماه.که اگر چنانچه فاصله خورشید از ماه کم باشد ماه به سختی رؤیت می شود و اگر زیاد باشد رؤیت ماه به آسانی انجام می گیرد.

    3. ارتفاع هلال از سطح افقِ که در این مورد نیز کم بودن ارتفاع مانع رؤیت هلال می شود.

    4. اختلاف سمت خورشید و ماه.

    5. فاصله ماه تا زمین در اوج حضیض بر حسب کیلومتر که هر چه کمتر باشد امکان رؤیت ماه بهتر و هرچه بیشتر باشد احتمال رؤیت کمتر می شود.

    6. مقدار مکث هلال روی افق پس از غروب خورشید بر حسب دقیقه که اگر سریع غروب کند (از سطح افق بگذرد) مانع رؤیت می شود در نتیجه مقدار سرعت عبور و گذشت ماه از سمت افقِ زمین اگر زیاد باشد و با سرعت عبور کند طبیعتاً رؤیت ماه به سختی انجام می گیرد.

    7. عمرِ ماه از زمانی که در محاق بوده است یعنی از زمان مقارنه (واقع شدن ماه بین زمین و خورشید) که اگر عمر ماه از بیست ساعت به بالا باشد رؤیت آسان است ولی کمتر از بیست ساعت هلال را جوان می گویند و رؤیت به سختی حاصل می شود.

    8. درصد روشنایی هلال و همچنین ضخامت بخش میانی آن که اگر روشنایی و قطر زیاد باشد رؤیت بهتر است و اگر کم باشد رؤیت هلال سخت تر می شود.

ج: طول جغرافیایی

    9. اگر بلدی طول جغرافیش کمتر باشد امکان رؤیت در آن بیشتر است و اگر طول جغرافیایی آن بیشتر باشد رؤیت در آن مشکل تر می باشد.

د: عرض جغرافیایی که سه مورد دارد :

10- در شش ماه در سال ،خورشید جنوب زمین را پوشش می دهد و شش ماه دیگر شمال زمین را پوشش می دهد که اگر خورشید شمال زمین را پوشش دهد بلادی که مخالف با بلاد شمالی و در جنوب واقع شده اند امکان رؤیت هلال درآن شهر ها کمتر می شودو بر عکس در شهر های شمالی احتمال رؤیت هلال بیشتر می باشد.

11- خود ماه شش ماه از سال، هلالش جنوب تشکیل می شود و شش ماه دیگر هلالش شمال تشکیل می شود که وقتی ماه شمالی است برای جنوبی ها رؤیت هلال سخت می شود و گاهی چند ماه برای آن ها سی روزه می شود و هلال را نمی توانند ببینند و بالعکس.

12- هلال ماه معمولا در اطراف خط استوا می باشد (یعنی اقلیم یک و دو را پوشش می دهد) که بلادی که دور از خط استوا هستند چه در شمال باشند و چه جنوب رؤیت هلال برای آنان سخت تر می باشد و

کسانی که نزدیک خط استوا هستند رؤیت هلال برای آنان آسان تر می باشد.